کتاب اقتصاد حمل و نقل شهری (کند و کاوی در آموزش و بهبود روشها)
کتاب : کتاب اقتصاد حمل و نقل شهری ناشر : انتشارات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی سال انتشار : چاپ اول 1400 توضیحات :کتاب مورد تقدیر رئیس شورای اسلامی شهر تهران
حملونقل، تأثیری عمده و شگرف بر توسعه مکانی و اقتصادی شهرها دارد. جذابیت شهرها امروزه، تابعی از امکانات و زیرساختهای حملونقل و میزان دسترسیها در آنهاست. دسترسی، مزیت رقابتی جدیدی به مناطق شهری میدهد که بهنوبه خود منجر به سطوح بالاتر کارایی و بهرهوری میشود. فراز و فرودهای شهرها اعم از توسعه و پویایی بخش مرکزی شهر، متروک شدن و فرار از مرکز، حومهنشینی، گسترش شهرهای اقماری، همه و همه بیش از هر عامل دیگری تحت تأثیر حملونقل هستند. شهرها بلافاصله به سیاستگذاریهای حملونقل واکنش نشان میدهند. گاهی احداث جاده و بزرگراهها خودبهخود به افزایش ترافیک منجر میشود. گاهی ایجاد اتوبانهای حلقوی و کمربندیهای اطراف شهرها بر جذابیت حومهها میافزاید. در حقیقت، حملونقل، تأثیری بعضاً متناقض بر حیات شهر میگذارد. زمانی، افزایش ترافیک و تراکم وسایل نقلیه موتوری، مرکز شهرها را به مکانهایی بیکیفیت و آزاردهنده تبدیل میکند تا جاییکه مدیران شهری را مجبور میکند سیاستهای محدودکننده حملونقل به مناطق مرکزی شهر را اعمال کنند. این در حالیست که در بدو امر، مرکز شهر اهمیت و جایگاه خود را بهواسطه شبکه حملونقل و سهولت دسترسی به دست آورده است. ترافیک شهرها تحت تأثیر مؤلفههای فراوانی قرار دارد اما شاید اولین و مهمترین عامل در این زمینه، کاربری اراضی شهری باشد؛ چنانچه برنامهریزی کاربری زمین شهری، دقیق و حساب شده باشد ترافیک کمتر به عنوان یک مسئله خود را نشان خواهد داد؛ بنابراین سنگ بنای ترافیک شهری و مسائل و مشکلات ناشی از آن را باید در برنامهریزی کاربری اراضی جستجو کرد. استراتژیهای حملونقل شهری دیری نپایید که نظم دیرپای محیط طبیعی را به چالش کشیدند و در تقابل با محیط زیست قرار گرفتند. در همین راستا توسعه پایدار حملونقل شهری بهگونهای که رابطهای مسالمتآمیز با محیط داشته باشد به عنوان راهکار، برگزیده شد و نیاز به بازتعریف همه آنچه بر حملونقل شهری بهویژه در دوره مدرن گذشته بود را گوشزد کرد. در همین راستا سرمایهگذاری در توسعه حملونقل عمومی شهری بهخصوص گسترش حملونقل ریلی در مسیر توسعه پایدار که یکی از شاخصهای کیفیت زندگی شهری به شمار میرود، در دستورکار بسیاری از شهرها و کلانشهرهای جهان قرار دارد. موضوع مهم دیگری که میتواند سیاستهای حملونقل شهری را بالنده کند یا آنها را ناکارآمد و شکستخورده جلوه دهد مبحث مهم آموزش است. آموزشهای زیستمحیطی و آموزشهای ترافیکی بهنحوی که افراد ساکن در یک شهر، قواعد زندگی مبتنی بر سلامت فردی اجتماعی و زیست محیطی را بیاموزند حوزهای جذاب در برنامهریزی حملونقل شهری است. این مباحث، قسمتی از سرفصلهای کتاب حاضر هستند که تلاش کرده است نگاهی جامع به موضوع اقتصاد حملونقل شهری داشته باشد. این کتاب مشتمل بر شش فصل است که فصل اول آن به مرور تاریخچه حملونقل شهری پرداخته است. این مرور، موجب آشنایی بیشتر مخاطب با پیشینه حملونقل شهری، بهمنظور درک بهتر وضع موجود میگردد. در فصل دوم با عنوان حملونقل و توسعه شهری، به بیان روابط و تأثیر و تأثرات برنامهریزی حملونقل شهری و شکل و شمایل رشد و توسعه شهر پرداخته شده است. فصل سوم کتاب، تجارب کشورهای مختلف در زمینه حملونقل شهری را بررسی کرده است و همچنین از آنجا که یک پژوهش علمی باید متکی و مبتنی بر نظریه باشد، تشریح رویکردها و نظریههای حملونقل، بخش دیگر این فصل است. در فصل چهارم با این پیشفرض ذهنی که تصمیمگیری عقلایی افراد برای انتخاب یک وسیله حملونقل برای جابهجایی، بر نحوه تصمیمگیری سیاستگذاران و مدیران شهری، تأثیر میگذارد به بررسی انواع شیوههای حملونقل پرداخته شده است و بهروزترین و آخرین ابزارها، وسایل و شیوههای حملونقل تحلیل قرار شده است. از آنجاییکه تأمین مالی پروژههای مرتبط با حملونقل شهری، یکی از معضلات اساسی امروز شهرهاست و بسیاری از شهرها توان و ظرفیت مالی کافی برای پاسخگویی به این نیاز فزاینده را ندارند؛ فصل پنجم کتاب به شکلی مفصل به تجزیه و تحلیل این موضوع و بیان راهکارهای آن اختصاص یافته است. در نهایت از آنجا که آموزش اثربخشترین راهکار برای درونیسازی و نهادینهسازی فرهنگ در زمینه حملونقل از جمله ایمنی ترافیک، اتکا به حملونقل عمومی و پاسداشت محیطزیست میباشد فصل ششم کتاب موضوع آموزش در حملونقل شهری را تحلیل کرده است. مؤلفان بر این باورند که چینش این سرفصلها با توجه به گستردگی مطالب، به هیچ وجه کار آسانی نبود؛ زیرا هرکدام از این مباحث میتواند موضوع یک کتاب جداگانه باشند از طرفی دیگر با توجه به چندوجهی بودن موضوع و درهمتنیدگی ابعاد مختلف حملونقل شهری، ناگزیر از ورود به همه این مباحث بودهاند. بیشک علیرغم تلاش و وسواس علمی بسیار، این کتاب نیز مانند هر اثر مکتوب دیگری میتواند دارای نقایصی باشد که از همه صاحبنظران متعهد و مطلع تقاضا داریم بارهنمودهای خود، ما را در رفع اشکالات احتمالی در چاپهای آتی، یاری رسانند.