بر مبنای آمار سازمان جهانی بهداشت WHO پیرامون تصادفات جاده‌ای در سال ۲۰۱۸ سالانه ۱.۳۵ میلیون نفر در جاده‌ها جان خود را از دست می‌دهند. به طوری که در هر ۲۴ ثانیه یک نفر درجاده‌ها کشته می‌شود. مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات به عنوان یکی از عوامل شایع در بسیاری از مناطق به ویژه کشورهای در حال توسعه در رده‌های سنی پنج تا ۲۴ سال صورت می‌گیرد.

کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد متوسط کمتر از نیمی از وسایل نقلیه جهان را در اختیار دارند اما بیش از ۹۰ درصد از کل مرگ‌ومیرهای رانندگی را در بر می‌گیرند. یکی از فاکتورهای مهم حوادث جاده‌ای کمبود اجرای قوانین ایمنی در جاده‌ها و کمک‌های پزشکی و ضعف کیفیت خودروها است.

بر این اساس در برخی از کشورها همچون سن مارینو، مالدیو، ایالات فدرال میکرونزی، سوئیس و نروژ در رتبه‌های یکم تا پنجم کمترین میزان تلفات جاده‌ای و کشورهای جمهوری دومنیکن، زیمباوه، برونئی، سنت لویسا و لیبریا به ترتیب در رتبه‌های ۱۷۱ تا ۱۷۵ قرار دارند و بیشترین میزان تلفات را به خود نسبت داده‌اند. کشور لیبریا با نرخ برآورد ۳۵.۹ مرگ در هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر جمعیت، بیشترین میزان تلفات جاده‌ای را در جهان دارند. بنابراین در برنامه‌های توسعه کشور اهمیت این موضوع مورد توجه قرار دارد.

بی توجهی رانندگان به قوانین و هشدارهای هواشناسی

در همین رابطه سیدمحسن طباطبایی‌مزدآبادی، دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بر اساس برنامه توسعه کشور، دولت مکلف است تا ساز و کارهای لازم برای کاهش تلفات حوادث رانندگی را در دستور کار خود قرار دهد. اما در بررسی آمار به دست آمده از حوادث جاده‌ای ابتدای سال جاری و ایام عید با آمار مرگ‌ومیر بیش از ۳۰۰ نفر در پی سوانح رانندگی نشان از این دارد که بعضی از شهروندان همچنان نسبت به قوانین راهنمایی و رانندگی کم توجه بوده و نسبت به هواشناسی هم توجهی ندارند و پیش از آغاز سفر راه‌ها و جاده‌ها را دقیق چک نمی‌کنند و ایمنی و کیفیت خودروهای خود را مد نظر جدی ندارند.

وی اضافه می‌کند: متأسفانه ایران نیز از جمله کشورهایی است که بیشترین موارد مرگ‌ومیر و مصدومیت‌های ناشی از تصادفات را دارد که این وضعیت در مقایسه با دیگر کشورهای جهان بسیار نگران‌کننده است. مطالعات و بررسی‌های اخیر بانک جهانی، وضعیت ایمنی ترافیک در ایران را بحرانی دانسته است. بنابراین انجام مطالعات و تحقیقات در خصوص دلایل و آثار دقیق اقتصادی تصادفات جاده‌ای در کشور بسیار حائز اهمیت است. بر اساس گزارش راهور، در ایام اخیر بیش از ۴۳۰ نفر از هموطنان ما جان خود را در تصادفات از دست دادند که این آمار نگران‌کننده‌ای است و مضاف بر هزینه‌های اجتماعی و از این قبیل هزینه سنگینی بر اقتصاد کشور و جامعه وارد کرده است.

هزینه اقتصادی تصادفات قریب به هشت درصد از تولید ناخالص ملی کشور است

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران می‌گوید: در مطالعه پژوهشکده حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی، که در سال‌های اخیر صورت گرفته، هزینه تصادفات جاده‌ای کشور در سال ۱۳۸۶ حدود ۱۸۵ هزار میلیارد ریال برآورد شده است. بر اساس این تحقیق، هزینه تصادفات جاده‌ای نسبت به تولید ناخالص ملی کشور در سال ۱۳۸۶ معادل ۶.۳ درصد حدودی برآورد شده است و با گذشت حدود ۱۴ سال، به نوعی افزایش نگران‌کننده‌ای را به همراه دارد. اما اخیراً بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، هزینه اقتصادی تصادفات نزدیک به هشت درصد از تولید ناخالص ملی کشور است که دو درصد افزایش داشته است.

طباطبایی اضافه می‌کند: هزینه اقتصادی تصادفات رانندگی یکی از موضوعات مورد مطالعه و بررسی در اغلب کشورها است. بر اساس برخی رتبه‌بندی‌ها، ایران در میان پنج کشور نخست از نظر میزان مرگ‌ومیر جاده‌ای قرار می‌گیرد و این در حالی است که در شاخص‌ها و رتبه‌بندی‌های دیگر، جایگاه ایران تا رتبه ۴۲ از نظر مرگبار بودن بهبود یافته است.

رتبه بالای ایران در آمار فوتی‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای

وی ادامه می‌دهد: برآوردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان می‌دهد که ایران با ۲۰.۵ مورد فوت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، بیشترین فوتی‌ها در تصادفات جاده‌ای را دارد، بیشترین کشته‌های جاده‌ای به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت، مربوط به کشور «لیبریا» در آفریقا است که در سال ۲۰۱۶ میلادی، ۳۵.۹ کشته به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت داشته است. «کنگو» و «جمهوری آفریقای مرکزی» هم در رده‌های دوم و سوم هستند.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران می‌گوید: تایلند در جایگاه پنجم (پس از «تانزانیا») قرار گرفته و نخستین کشور غیرآفریقایی در این فهرست است. در «تایلند»، به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت، در سال ۲۰۱۶ میلادی ۳۲٫۷ مورد مرگ بر اثر تصادفات جاده‌ای به ثبت شده است. نروژ در سال‌های گذشته کمترین آمار تصادفات منجر به مرگ (نسبت به هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت) را داشته است.

طباطبایی اضافه می‌کند: عربستان سعودی هم با ۲۷.۴ مورد مرگ بر اثر تصادفات جاده‌ای به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت (البته در سال ۲۰۱۴ میلادی)، دومین کشور آسیایی است که از این نظر رکورددار است. «عمان»، «ویتنام»، «مالزی»، «لبنان» و «یمن» هم جاده‌های مرگبارتری در مقایسه با ایران دارند. (البته با حذف تمامِ کشورهای قاره آفریقا که در این فهرست در رتبه‌های بالاتری قرار دارند)، اما قابل تأمل است که آمار موارد فوت بر اثر تصادفات جاده‌ای در «ترکیه»، بسیار کمتر از ایران است. در ترکیه به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت، در سال ۲۰۱۶ میلادی ۱۲.۳ نفر طعمه تصادفات شده‌اند. تعجب‌آور نیست که کشورهای توسعه‌یافته اروپایی هم در زمره بهترین‌ها هستند.

عامل انسانی دلیل بیش از ۸۰ درصد مسئولیت تصادفات

وی ادامه می‌دهد: در «آلمان» (البته در سال ۲۰۱۹) تنها ۳.۷ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی جمعیت در تصادفات جاده‌ای جان باخته‌اند. در همان سال، در «سوئد» تنها ۲.۲ نفر و در «نروژ» تنها دو نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فوتی در تصادفات جاده‌ای کشته شده‌اند. به عبارتی، در سال ۲۰۱۹ میلادی، در نروژ تنها ۱۱۰ نفر در تصادفات جاده‌ای جان باخته‌اند و این در حالی است که این تعداد، با آمارِ جان‌باختگان در تصادفات نوروزی در برخی سال‌ها در ایران شاید برابر است.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران خاطرنشان می‌کند: بیش از ۸۰ درصد مسئولیت در تصادفات، تحت عامل انسانی شناسایی می‌شود، اما همه تصادفات نباید منجر به مرگ شود. کما اینکه اخیراً در تصادفات زنجیره‌ای که در جاده بهبهان-سمنان و به دلیل مه در جاده رخ داد، چند عامل که از جمله خودروسازی و همچنین دلایل مختلف دیگر موجب برخورد حدود ۵۰ خودرو به یکدیگر بود. اما مسئله قابل توجه میزان خساراتی است که بر اقتصاد کشور و جامعه و امنیت انسانی مرتبط با تصادفات، وارد می‌شود که باید آسیب‌شناسی دقیق و گسترده با ابعاد مختلف شود و بهتر است برای آن، سند جامع اقتصادی، تدوین و اجرا کرد.

منبع: خبرگزاری ایمنا