به گزارش ایلنا، مسکن به عنوان یکی از کالاهای ضروری بشر، ابعاد مختلفی از زندگی انسان را شامل می‌شود؛ شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی، امنیت روانی و فیزیکی، برخورداری از حداقل های رفاهی، آثار اقتصادی بر کلان جامعه، اثر بر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در ابعاد مختلف و ... از جمله موارد مرتبط با نیاز بشر به مسکن می‌شود. هر یک از این نقش ها و همچنین نقشی که تأمین مسکن در تولید ملی کشورها دارد، ضرورت دخالت دولت در تأمین این نیاز اساسی را تأکید می‌نماید. از سوی دیگر یکی از بخش‌های مهم اقتصادی که در تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار می‌تواند مؤثر باشد، بخش مسکن است. این بخش هم از حیث اثرگذاری بر رفاه اقتصادی و عدالت اجتماعی و هم از حیث اثرگذاری بر تولید ملی و نیز از حیث مقابله با تکانه‌های خارجی، از بخش‌های مهم و مؤثر در اقتصاد مقاومتی می‌باشد. رکودی که در کشور در حوزه مسکن در دو سال اخیر اتفاق افتاده، هم از حیث رفاه عمومی و هم از حیث اثرگذاری بر تولید ملی، نگرانی سیاست‌گذاران این حوزه به‌خصوص مسکن شهری را برانگیخته و آنها را به تکاپو برای اتخاذ تصمیمات مؤثر و کارا در این حوزه واداشته است. آنچه که در این زمینه قبل از اتخاذ سیاست مهم می‌باشد ریشه‌یابی دلایل رکود است.

بدین منظور کمیسیون آموزش و تحقیقات انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، در پژوهشی تلاش کرد تا تحلیل دقیقی نسبت به عرضه و تقاضای مسکن شهری در سطح کل کشور ارائه دهد.

سید محسن طباطبایی مزدآبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، در تشریح نتایج این پژوهش گفت: در این تحقیق سؤال اصلی آن است که آیا اساساً در کشور از جانب عرضه و تقاضای مسکن شهری خللی رکودزا وجود دارد یا خیر و اگر در این حوزه ها عوامل اختلال‌زا وجود ندارد، دلایل رکود در بازار مسکن در کجا باید جستجو شود.

مدیرمسئول فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری با اشاره به اینکه نتایج این تحقیق نشان می‌دهد میزان تقاضای واحدهای مسکونی در کشور با استفاده از آمار میزان خانوارهای موجود، میزان ازدواج‌های صورت گرفته، بهسازی واحدهای مسکونی بدون اسکلت ساختمانی مناسب و قدیمی و نیز واحدهای مسکونی بدون حداقل‌ها، 34.3 میلیون واحد مسکونی است که از این مقدار 12 میلیون مسکن روستایی و 22.2 میلیون مسکن شهری می باشد، گفت: در خصوص طرف عرضه نیز 16.2 میلیون واحد مسکونی در سال 90 در مناطق شهری کشور عرضه شده که این ارقام طی سال های 91، 92، 93 در حدود 18، 19.9 و 21.8 میلیون واحد بوده و  موجودی عرضه مسکن تا نیمه اول سال 94 به بیش از 23.2 میلیون واحد مسکونی در کشور رسیده است.

وی با بیان اینکه از این رو در این پژوهش به ارزیابی عرضه و تقاضای مسکن شهری و نیز برآورد کمبود عرضه و یا تقاضا در این بازار پرداخته شد و توصیه‌های سیاستی جهت بهینه‌سازی مازاد تقاضا و یا مازاد عرضه موجود در بازار مسکن ارائه گشت، افزود:  این تحقیق در نهایت طبق دو سناریو به دو نتیجه متفاوت در مازاد عرضه مسکن طی سال های 90 تا نیمه اول 94 رسیده که در هر دو سناریو مازاد عرضه روبه افزایش بوده است که در سناریوی اول میزان مازاد عرضه به 3.6 میلیون و در سناریوی دوم به 0.6 میلیون واحد مسکونی رسیده است.

گفتنی است بخش نخست از این تحقیق پیش از این تحت عنوان ارزیابی طرف تقاضای مسکن شهری منتشر شده است و اکنون بخش دوم این پژوهش با محوریت تحلیل طرف عرضه بازار مسکن ارائه می‌گردد.

برآورد طرف عرضه در کشور

منبع اصلی عرضه مسکن در کل کشور سه مورد می‌باشدکه عبارتند از:

تعداد واحدهای مسکونی موجود در مناطق روستایی و شهری کشور که نوعی عرضه مثبت تلقی می‌شود تعداد واحدهای مسکونی خالی از سکنه در کشور که با اعمال سیاست های درست از سوی دولت این تعداد می‌تواند به عرضه مثبت در کشور مبدل شود میزان تخریب واحدهای مسکونی فرسوده جهت بنای واحدهای مسکونی جدید که به نوعی عرضه منفی تلقی می‌شود

در ادامه به ارزیابی عرضه مسکن تحت هر یک از عناوین کلی فوق پرداخته خواهد شد.

تعداد واحدهای مسکونی شامل خانوار

طبق آمارهای ارائه شده توسط مرکز آمار در سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، تعداد 14.8 میلیون واحد مسکونی حاوی سکنه در مناطق شهری و حدود 5.2 میلیون واحد مسکونی حاوی سکنه در مناطق روستایی کشور ثبت شده است.

تعداد واحدهای مسکونی حاوی سکنه در کشور

سال 1390

مناطق شهری

14,782,114

مناطق روستایی

5,172,594

کل کشور

19,954,708

 

مرکز آمار ایران، سرشماری سال 90

برای ارزیابی دقیق‌تر میزان واحدهای مسکونی باید میزان مسکن عرضه شده طی سال های 90 تا 94 نیز مورد توجه قرار بگیرند. بانک مرکزی برآوردی از میزان واحدهای مسکونی تکمیل شده در مناطق شهری طی سال های 90 تا 94 (تا نیمه اول 1394) را ارائه داده است. طبق این آمار در سال 90 حدود 560 هزار واحد مسکونی تکمیل شده و به بازار مسکن در کشور وارد شده اند. در این سال عملیات ساخت حدود 190 هزار ساختمان شروع شده و 170 هزار ساختمان تکمیل شده است. به عبارتی در هر ساختمان حدود 3.52 واحد مسکونی وجود داشته است. در سال 91، 750 هزار واحد مسکونی از 206 هزار ساختمان تکمیل(3.82 واحد مسکونی در هر ساختمان) و به بازار مسکن در کشور وارد شده و ساخت حدود 220 هزار ساختمان شروع شده است که در سال های آتی انتظار می‌رود وارد بازار مسکن در کشور شوند. در سال 92، 830 هزار واحد مسکونی در 218 هزار ساختمان تکمیل شده(4 واحد مسکونی در هر ساختمان) و ساخت حدود 195 هزار ساختمان نیز شروع شده است. در سال 93، 718 هزار واحد مسکونی در 197 هزار ساختمان تکمیل شده(3.83 واحد مسکونی در هر ساختمان) و حدود 157 هزار ساختمان نیز در حال ساخت می‌باشد و در نیمه اول سال 94، 140 هزار واحد مسکونی در 40 هزار ساختمان تکمیل شده(3.74 واحد مسکونی در هر ساختمان) و عملیات ساخت 35 هزار ساختمان نیز شروع شده است.

تعداد واحدهای مسکونی

(مناطق شهری)

تعداد ساختمان های شروع شده

تعداد ساختمان های تکمیل شده

تعداد واحدهای مسکونی تکمیل شده

تعداد واحد مسکونی در هر ساختمان

(تکمیل شده)

مسکونی

176552

145623

564761

3.52

مسکونی و غیر مسکونی توام

11528

14862

غیر مسکونی

9195

9957

 کل مسکونی و توام 1390

188080

160485

مسکونی

200468

184097

753830

3.82

مسکونی و غیر مسکونی توام

14361

13069

غیر مسکونی

10988

9149

کل مسکونی و توام 1391

214829

197166

مسکونی

169605

190877

834077

4

مسکونی و غیر مسکونی توام

15422

17458

غیر مسکونی

10065

10148

کل مسکونی و توام 1392

185027

208335

مسکونی

132500

173399

718561

3.83

مسکونی و غیر مسکونی توام

11397

13971

غیر مسکونی

13734

9569

کل مسکونی و توام 1393

143897

187370

مسکونی

28796

31340

140917

3.74

مسکونی و غیر مسکونی توام

3310

6339

غیر مسکونی

3144

2485

کل مسکونی و توامنیمه اول 1394

32106

37679