تحقيقات و گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد كه دليل اصلي آلودگي هوا در كلانشهرهاي ايران به بخش حمل و نقل بازمي‌گردد و اگر قرار است مسئله آلودگي هوا حل و فصل شود،‌ در گام نخست بايد مسئله آلايندگي وسايل نقليه را حل و فصل كرد. در اين راه چهار نكته مهم بايد در نظر گرفته شود.

1- درخصوص كاهش تعداد سفرهاي درون‌شهري غيرضروري با استفاده از خودرو شخصي و موتورسيكلت كه لازم است علاوه بر فراهم كردن زيرساخت‌هاي حمل و نقل عمومي به‌خصوص مترو و اتوبوس، درخصوص زيرساخت‌هاي فرهنگي (ترغيب شهروندان به استفاده از وسايل نقليه عمومي)، آموزشي و انتظامي (استفاده از ابزارهاي تنبيهي براي خودروهاي تك‌سرنشين) نيز تدابير لازم انديشيده شود. علاوه بر اين اقدامات، بايد مراكز مطالعات شهري تعدد بهينه‌ وسايل نقليه ترددكننده در سطح شهرها را با توجه به ويژگي‌هاي طبيعي و زيرساختي شهرها استخراج و آن را خط قرمز همه سياست‌هاي حمل و نقلي (ورود خودروي جديد به شهرها، توسعه حمل و نقل عمومي) در شهرها قرار دهند. تمركز بر اين اقدامات علاوه بر بهينه كردن تعداد خودرو و موتورسيكلت در شهرها، صرفه‌جويي در مصرف سوخت و رفع مشكلات ترافيكي، منجر به كاهش شديد آلاينده‌ها نيز مي‌شود. در اين خصوص بايد سياستگذاران و مديران شهري توجه ويژه داشته باشند كه برنامه‌ريزي براي پروژه‌هاي عمراني جديد در شهرها كه منجر به ايجاد معابر بيشتر (همچون اتوبان صدر، تونل توحيد و...) براي حمل و نقل شخصي در تهران و ساير كلانشهرها مي‌شود، در واقع چراغ سبزي است براي ورود هرچه بيشتر خودروهاي سواري به شهرها كه توصيه مي‌شود بودجه‌هاي سنگين عمراني اختصاص پيدا كرده به اين پروژه‌ها (به عنوان مثال بودجه قريب به سه هزار ميلياردي صدر) به توسعه ناوگان حمل و نقل ريلي اختصاص پيدا كند (تقريبا با بودجه پروژه صدر مي‌توان حدود 50 كيلومتر مترو در تهران احداث كرد كه علاوه بر مزاياي حمل و نقل عمومي ريلي در امنيت مسافران، كاهش ترافيك و آلودگي شهري، كاهش مصرف سوخت و... مزيت بسيار مهمي در پدافند غيرعامل شهري به حساب مي‌آيد).
2- لازم است تدبيري درخصوص اصلاح سياست‌هاي مربوط به معاينه فني وسايل نقليه ايجاد شود. در اين خصوص در شهري مانند تهران زيرساخت‌هاي معاينه فني نسبتا خوبي فراهم آمده كه لازم است تقويت شود اما به نظر مي‌رسد مشكل اصلي، مشكل نظارتي است. برخورد جدي با وسايلي كه از معاينه فني برخوردار نيستند، يكي از الزامات رفع آلايندگي به‌خصوص در شهرهاي بزرگ مي‌باشد كه به نظر مي‌رسد عزم جدي در برخورد مستمر با وسايل متخلف از سوي نهاد نظارتي زيست‌محيطي و انتظامي وجود ندارد و در اين خصوص لازم است بين نهادهاي متولي، هماهنگي جدي به عمل آيد.
3- در رابطه با بهسازي سيستم حمل و نقل شهري به‌خصوص ناوگان حمل و نقل عمومي نيز بايد به لحاظ تقنيني و اجرايي، اقدامات موثرتري صورت بگيرد. هماهنگي نهادهاي زيست‌محيطي و انتظامي در اين خصوص بسيار موثر بوده و دولت نيز مي‌تواند با ارائه طرح‌هاي حمايتي با حمايت خودروسازان، قدرت خريد كافي براي تعويض وسايل نقليه را براي صاحبان آنها فراهم آورد.
4- استفاده از سوخت مناسب و باكيفيت براي استفاده از وسايل نقليه نيز در كاهش آلايندگي‌هاي هوا بسيار مهم بوده و كمك زيادي به بهبود شرايط زيست‌محيطي خواهد نمود. در اين خصوص لازم است در واردات بنزين خارجي نظارت‌هاي دقيق‌تري از سوي نهادهاي نظارتي زيست‌محيطي صورت گرفته و زيرساخت‌هاي لازم براي توليد بنزين مرغوب در پالايشگاه نيز از سوي شركت ملي نفت فراهم گردد.

منبع : روزنامه رسالت

تاریخ انتشار : 1394/10/06

نویسنده : سید محسن طباطبایی مزدآبادی