اساسا تعریفی که از اقتصاد شهری ارائه می‌شود پیوندی از دانش، اقتصاد و جغرافیاست که تلاش دارد تا مطلوبیت خانوارها و بنگاه‌های شهری را تا حد ممکن بیشینه‌سازی کند؛ درواقع در بستر شهر، اقتصاد را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. اقتصاد شهری به بررسی نقش بازار، زمین، حمل‌ونقل، جرائم، مسکن و از همه مهم‌تر مخارج و مالیات‌های حکومت محلی می‌پردازد. در فضای رسانه‌ای کشور ما البته بیشتر دانش اقتصاد شهری با فرآیند و چگونگی تامین مالی شهرداری‌ها پیوند خورده است.
اگر بخواهیم به‌طور جامع ارتباط میان اقتصاد شهری و الگوی اقتصاد مقاومتی را تشریح کنیم باید به بندبند و سرفصل‌های اقتصاد شهری همچون مسکن، حمل‌ونقل شهری، بنگاه‌های شهری و... مراجعه کرد و نسبت آنها را با رویکردها و مفاد 24 گانه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که در سال 92 ابلاغ شده است، بسنجیم که البته در این مقال کوتاه نمی‌گنجد؛ اما می‌توان این مساله را مطرح کرد که میان شاخه‌ها و سرفصل‌های متعدد اقتصادی شهری به نظر می‌رسد که مساله تقویت درونی اقتصاد شهرها یا به تعبیر دقیق‌تر پایدار‌سازی درآمد شهری در اولویت قرار دارد.
شهرها در دهه‌های اخیر صرفا از مکان‌هایی برای زندگی تبدیل به بسترهایی برای توسعه و پیشرفت در تمام عرصه‌ها شده‌اند و حتی تبعات توسعه‌ای آنها ابعاد فرهنگی، اجتماعی و... را نیز دربر گرفته است. در چنین شرایطی مدیریت شهرها دیگر با روش‌های سنتی امکان‌پذیر نیست و باید نحوه خدمات‌رسانی، کسب درآمد و از همه مهم‌تر هزینه‌کردها مبتنی‌بر دانش روز باشد.
اما آمار و شواهد حاکی از آن است که در مهم‌ترین حوزه یعنی کسب درآمدهای پایدار اغلب شهرهای ما دچار مشکل و چالش جدی هستند. طبق آمار تنها حدود 20 تا 25 درصد از درآمدهای شهری در ایران ماهیت پایدار دارند، اما در شهرهای توسعه‌یافته این رقم به بالای 70 درصد می‌رسد.
منظور از درآمد پایدار، درآمدهایی مستمر با مطلوبیت بالا و توام با حفظ جوانب محیط‌زیستی است، اما نگاهی به منابع درآمدی کلانشهرها در کشور نشان می‌دهد که اغلب آنها از طریق فروش تراکم کسب درآمد می‌کنند و در شرایطی نیز که بازار مسکن دچار رکود می‌شود مدیریت شهری نیز عملا تا حد ورشکستگی پیش می‌رود. از این منظر و با توجه به اینکه در اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین اصل ایجاد ساختاری است که در برابر بحران‌ها مقاومت می‌کند در گام نخست می‌توان گفت برای نائل آمدن به الگوی اقتصاد مقاومتی باید سهم درآمدهای پایدار در بوجه کلانشهرها افزایش یابد و سهم منابعی همچون فروش تراکم به حداقل خود برسد.
به غیر از این موضوع در بسیاری از مولفه‌های سیاست‌های 24گانه اقتصاد مقاومتی همچون تقویت اقتصاد دانش‌بنیان، اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی، تقویت فرهنگ جهادی در تولید ثروت، حمایت از بنگاه‌های کسب‌وکار خرد و متوسط و ارتقای بهره‌وری و اقتصاد شهری دارای ظرفیت و محل کار است.
آن چه مشخص است آن است که الگوی اقتصاد مقاومتی دارای ظرفیت‌های متعددی برای بهبود و ترمیم ساختارهای اقتصاد شهری است و اگر با برنامه‌ریزی دقیق بسترهای قانونی، فنی و اجرایی این الگو فراهم شود تا حدود زیادی می‌توان معضلات و چالش‌های توسعه شهری را کاهش داد.

منبع : روزنامه فرهیختگان

تاریخ انتشار : 1395/01/23

شماره خبر : 72220

نویسنده : سید محسن طباطبایی‌مزدآبادی