به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اثر شیوع بیماری کرونا در دو سال اخیر، نرخ بیکاری در ایران و جهان افزایش بی سابقه‌ای داشته و همچنین درآمد خانوارها نیز کاهش یافته است؛ کرونا با تعطیل کردن بسیاری از خدمات شهری، و ایجاد اختلال در حمل و نقل درون و برون شهری، اقتصاد شهر را به شدت تحت تأثیر قرار داده و قرار گرفتن این موضوع در کنار آسیب وارده به اقتصاد خانوار ناشی از گسترش بیکاری، فقر شهری را بیش از پیش نمایان ساخته است.

فقر شهری نیز منجر به مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاها به شهرهای بزرگ و در پی آن کاهش تولیدات کشاورزی و علاوه بر آن توسعه اسکان غیر رسمی می‌شود.

با توجه به وضعیت عدم قطعیّت حاکم بر اقتصاد، در چنین شرایطی، میل به سرمایه‌گذاری بلندمدّت و خرید کالاهای بادوام در خانوارها حداقلّی است، علاوه بر اینکه در کل شهرهای جهان با وضعیت جدیدی ناشی از پاندمی کرونا مواجه هستیم، ایران نیز در موضوع امنیت غذایی با سه چالش ریشه دار کرونا در ابعاد جهانی و ملی، تحریم‌های شدید و ناجوانمردانه اقتصادی و وضعیت اقتصادی ناپایدار رو به رو است و اگر این سه عامل ادامه یابد، در دراز مدت می‌تواند امنیت غذایی را در کشور تحت تأثیر قرار داده و خسارات و صدمات جبران ناپذیری را به سلامت جامعه وارد کند، بنابراین بررسی، واکاوی موضوع و ارائه راهکارهای کارشناسی و تخصصی برای برقراری امنیت غذایی کشور بیش از هرزمان دیگری ضروری است.

در همین رابطه سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در کشورهای پیشرفته با مدیریت مناسب، تجهیزات و تکنولوژی به روز در مراحل تولید، توزیع، نگهداری و نوع فرهنگ مصرف شهری، مشکلاتی از جمله دور ریز و ضایعات محصولات کشاورزی وجود ندارد، این در حالی است به دلیل کمبود امکانات مناسب از ابتدای تولید تا زمانی که محصولات کشاورزی و غذایی به دست شهروندان برسد، دور ریز ضایعات مواد غذایی امری اجتناب ناپذیر است اما در کشورهای فقیر به دلیل منابع اندک و تولید محدود محصولات کشاورزی، تقریباً هر آنچه تولید می‌کنند را به مصرف می‌رسانند و ضایعات آنها هم زیاد نیست.

حدود یک میلیارد انسان از سوءتغذیه و گرسنگی رنج می‌برند
وی اضافه می‌کند: بر اساس آمارهای جهانی، حدود یک میلیارد انسان از سوءتغذیه و گرسنگی رنج می‌برند که از این میان حدود ۵۰ درصد در آسیا و ۲۵ درصد در آفریقا زندگی می‌کنند. در مقابل، حدود دو میلیارد نفر در دنیا دچار اضافه وزن و چاقی هستند، از برنامه‌های مهم سازمان جهانی (فائو) و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، حذف گرسنگی تا پایان ۲۰۳۰ در دنیا با همراهی و مشارکت شهروندان بوده است.

جلوگیری از اسراف امری ضروری است
این پژوهشگر حوزه اقتصاد شهری می‌گوید: اکنون زمان آن فرا رسیده که برای ارتقای سلامتی انسان‌ها ارزش دوچندان و بیشتری قائل بوده و مواد غذایی مصرفی با کیفیت را در اختیار شهروندان قرار داده شود، علاوه بر این همه افراد از اسراف به معنای واقعی خود بپرهیزند و تا جایی که امکان دارد تمام تجهیزات را به کار بسته و از تولید تا مصرف، مواد غذایی بیمه و مدیریت بهینه شود.

طباطبایی با اشاره به تورم موجود در کشور تاکید می‌کند: قیمت دلار حدود ۲۷ هزار تومان، قیمت گوشت در حدود کیلویی ۱۷۱ هزار تومان، برنج حدود کیلویی ۴۳ هزار تومان، مرغ حدود کیلویی ۴۱ هزار تومان، تخم مرغ کیلویی در مسیر ۴۰ هزار تومان و یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان است، بنابراین اسراف و یا سو مدیریت مواد غذایی توجیه ندارد.

مشکلات اقتصادی حاصل از بیماری کووید ۱۹ بحران غذایی را تشدید می‌کند
وی تصریح می‌کند: مشکلات اقتصادی حاصل از بیماری کووید ۱۹ بحران غذایی را به ویژه در کشورهای با اقتصاد شکننده تشدید خواهد کرد و پیش بینی می‌شود که ۱۴۲ میلیون نفر در ۴۰ کشور مورد بررسی در بحران غذایی، در شرایط اضطراری یا قحطی خواهند بود.

دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران می‌گوید: جلوگیری از دورریز غذا نیاز به همکاری همه اقشار جامعه دارد و جز با اطلاع رسانی و فرهنگ سازی امکان پذیر نیست، اما اسراف غذا در کنار مشکلاتی که بر اقتصاد جامعه و شهرها ایجاد می‌کند، محیط زیست را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. به طوری که ثابت شده دور ریز غذا منجر به تولید گاز دی اکسید کربن و متان می‌شود که در نهایت باعث گرم شدن زمین خواهد شد.

طباطبایی اضافه می‌کند: با وجود پیش بینی سازمان ملل متحد که قرار بود تا سال ۲۰۳۰ گرسنگی در جهان ریشه کن شود اما جدیدترین گزارش جهانی آماری غیر از این را به نمایش گذاشته این در حالی است که در سال گذشته تعداد گرسنگان جهان ۲۰ میلیون نفر افزایش یافته است. جنگ، تغییرات آب و هوایی و شیوع ویروس کرونا عاملان افزایش این گرسنگی بوده است. همچنین ۱۵۵ میلیون شهروند در ۵۵ کشور جهان با گرسنگی شدیدی مواجه هستند که از ناامنی شدید غذایی رنج می‌برند.

هر سال ۱.۳ میلیارد تن ضایعات مواد غذایی در دنیا وجود دارد
وی تصریح می‌کند: بر اساس مطالعات و آمارهای ارائه شده هر سال ۱/۳ میلیارد تن ضایعات مواد غذایی در دنیا وجود دارد که این ضایعات معادل یک سوم کل مواد غذایی تولید شده برای مصرف انسان‌ها است و می‌تواند غذای کافی برای دو میلیارد انسان گرسنه را در سال فراهم کند. در کشور ما نیز بر اساس بررسی‌های به عمل آمده حدود ۳۰ درصد ضایعات غذا از چرخه تولید تا مصرف وجود دارد. چرخه و زنجیره غذا از مزرعه شروع می‌شود و پس از طی چرخه فرآوری و عرضه به سفره‌های شهروندان می‌رسد.

این پژوهشگر می‌گوید: بر اساس آمار منتشر شده در (فائو)، هر روز به ازای هر نفر ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدر رفت روزانه غذا در ایران ۱۳۴ کیلوکالری است. سهم ایران از کل غذایی که هر سال در جهان به هدر می‌رود ۲.۷ درصد اعلام شده است.

بیشترین حجم ضایعات در ایران مربوط به نان، میوه، سبزیجات و برنج است
طباطبایی اضافه می‌کند: شهروندان معادل ۶۰ درصد درآمد نفتی کشورشان و به اندازه ۱۰ کشور اروپایی مواد غذایی به سطل زباله می‌ریزند که این آمار تکان‌دهنده است و تولید زباله در شهرها در مقیاس غیر قابل تصور است. همچنین بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی غذا، بیشترین حجم ضایعات در ایران مربوط به نان، میوه، سبزیجات و برنج است.

وی تصریح می‌کند: اگر مخازن زباله یک محله را بررسی کنید هرروز کلی میوه و سبزی، نان کپک زده که کیفیت خوبی نداشته، می‌بینید. شهروندان چاره‌ای جز دور ریختن آن نداشته است. اگر مواد غذایی با کیفیت بالا و ماندگاری مناسب به دست مصرف کننده برسد، طبیعتاً دورریز خانگی هم کمتر خواهد شد. نکته قابل تأمل این است که اگر به اندازه خرید کردن و برنامه‌ریزی برای مصرف آنچه خریداری می‌شود دقت کنیم اسراف و دور ریزمان کمتر خواهد شد.

دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران تاکید می‌کند: تورم و گرانی کالا غلط‌ترین و اشتباه‌ترین راه برای جلوگیری از اسراف و دور ریز مواد غذایی است چرا که فرهنگ سازی مصرف شهری، وضع قوانین بازدارندگی از اسراف، تولید علم در دانشگاه و آموزش در مدارس، دانشگاه و نهادهای عمومی برای توجه به این مقوله، سهم دوری از اسراف و بر انگیخته کردن احساسات و تفکر و تعهد شهروندان برای دوری از اسراف و تخصیص آن به فقرا و عدالت شهروندی را در بر خواهد داشت.

منبع: خبرگزاری ایمنا