حضور شهردار تهران پس از بیش از یک دهه در جلسه هیئت دولت در هفته های اخیر مورد استقبال بسیاری از کارشناسان امر قرار گرفته است. طی دوره های گذشته غالبا دو طیف سیاسی ناهمسو در پاستور و خیابان بهشت حضور داشته اند و همین عامل باعث شده بود تا چالش ها و تصادم ها بین مدیریت شهری و دولت رو به ازدیاد رود. از سوی دیگر شهرداری تهران همواره سنگ محکی برای آنهایی بوده که خود را در ردای ریاست جمهوری دیده اند و همین عامل نیز بر رقابت ها بین این دو نهاد افزوده است.اما اکنون که دو طیف سیاسی همسو در دولت و شهرداری تهران حاکم هستند حداقل انتظارات آن است که این چالش ها به حداقل رسیده و راه برای توسعه کیفیت زیست شهری در پایتخت هموار گردد.
با این حال به نظر می رسد ورای مباحث سطحی سیاسی باید به برخی چالش های بنیادین بین دولت و مدیریت شهری به ویژه در تهران نیز اشاره کرد، مساله ای که امروز به چالش لاینحل در تدوین لایحه جامع مدیریت شهری تبدیل شده است.
شهرداران تهران از گذشته تاکنون در تلاش بوده اند تا با گسترش چتر مدیریت واحد شهری سطح نفوذ و قدرت خود در این کلانشهر را افزایش دهند. برای مثال شهردار پیشین پایتخت همواره راه حل ترافیک و آلوگی هوای تهران را واگذاری اختیارات تام در این حوزه به شهرداری تهران می دانست که با مخالفت دولت روبه رو شد. واقع امر نیز آن است که مدیریت شهری تهران در بسیاری از چالش های شهری دست و بال بسته است و اگر قرار باشد کاری از سوی شهرداری صورت بگیرد منوط به بسط ید مدیران شهری است.
اما با توجه به فحوای قانون اساسی و تمرکز قدرت در دست دولت عملا توسعه مدیریت شهری در تهران با چالش های جدی روبه رو است و حتی آمدن نجفی نزدیک به دولت نیز نمی تواند تاثیر چندانی در حل این مسائل داشته باشد.پیشنهاد راقم این سطور آن است که مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان بازوی مشورتی مقام معظم رهبری یک بار برای همیشه سیاست های کلی شهر را تدوین کند و به چالش های تقنینی و اجرایی در این حوزه پایان دهد. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته بخش عمده ای از کارهای اجرایی به دولت های محلی یا همان شهرداری ها واگذار شده است و دولت فدرال جز در مسائل امنیتی و قضایی ورود چندانی به امور اجرایی ندارد و حتی پلیس شهری، بهداشت و درمان و ... نیز به مدیران محلی واگذار شده است. آنچه که مشخص است در خصوص فعالیت های فرمانداری ها و دستگاه های زیر مجموعه با شهرداری ها به ویژه در کلانشهرها تصادم وجود دارد و این اصطکاک منجر به تضعیف کیفیت زیست شهری می شود. آنچه که مشخص است شاید تغییر رویه و گرایش سیاسی شهرداری تهران بتواند در کوتاه مدت رابطه دولت و شهرداری را بهبود بخشد اما در بلندمدت چالش های قدیمی سرباز خواهند کرد و مسیر توسعه را مسدود می کند.

نویسنده : دکتر سید محسن طباطبایی مزدآبادی