سید محسن طباطبایی مزدآبادی عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی و دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران معتقد است در دوره‌ای که فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی، ساختار آموزش را دگرگون کرده‌اند، پژوهش‌ها نشان می‌دهد ادغام این ابزار در نظام آموزشی می‌تواند علاوه بر ارتقای علمی، فرهنگ مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان را به طور چشمگیری تقویت کند.هوش مصنوعی، با قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد خود در شخصی‌سازی فرایندهای یادگیری، تحلیل داده‌های پیچیده و ایجاد تجربه‌های تعاملی و شبیه‌سازی شده، پتانسیل بالایی برای شکل‌دهی به دانش‌آموزانی دارد که نه‌تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه شهروندانی فعال، مسئولیت‌پذیر و آگاه به مسائل اجتماعی نیز محسوب می‌شوند. در این گفت‌وگو به بررسی عمیق‌تر این موضوع، چالش‌های پیش رو و راهکارهای اجرایی آن می‌پردازیم.تحولات اخیر در حوزه هوش مصنوعی (AI)، آموزش را فراتر از انتقال صرف دانش علمی برده و بر رشد مهارت‌های اجتماعی، اخلاقی و شهروندی متمرکز کرده است. در دهه‌های گذشته، تمرکز اصلی نظام‌های آموزشی بر انتقال دانش مکتوب و آمادگی دانش‌آموزان برای آزمون‌ها بوده است اما با ورود شتابان فناوری‌های دیجیتال و به‌ویژه هوش مصنوعی، پارادایم آموزشی دستخوش تغییرات بنیادی شده است.امروزه، آموزش دیگر صرفاً به معنی یادگیری فرمول‌های ریاضی یا تاریخ وقایع نیست، بلکه شامل توانایی تفکر انتقادی، حل مسئله، همکاری، ارتباط مؤثر، و درک عمیق‌تر از مسئولیت‌های فردی و اجتماعی است.هوش مصنوعی با قابلیت‌های خود در تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، یادگیری الگوها، و ارائه بازخوردهای شخصی‌سازی شده، ابزاری قدرتمند در دست مربیان و سیاست‌گذاران آموزشی قرار گرفته است.این گفت‌وگو به بررسی نقش هوش مصنوعی در پرورش مهارت‌های مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی میان دانش‌آموزان می‌پردازد. این مهارت‌ها که در دنیای پیچیده و به‌هم‌پیوسته امروز از اهمیت حیاتی برخوردارند، می‌توانند با استفاده هوشمندانه از فناوری‌های هوش‌ مصنوعی شکوفا شوند. ما به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه پلتفرم‌های آموزشی مبتنی بر AI، پروژه‌های گروهی با هدایت هوشمند و ابزارهای شبیه‌سازی می‌توانند محیطی پویا و غنی برای یادگیری مهارت‌های لازم برای تبدیل شدن به شهروندانی فعال و مسئول فراهم کنند.یادگیری شخصی‌سازی‌شده و تعاملی* فارس: درباره قابلیت‌های هوش مصنوعی در فرایند آموزش توضیح دهید؟یکی از برجسته‌ترین قابلیت‌های هوش مصنوعی در آموزش، توانایی آن در ارائه یادگیری شخصی‌سازی‌شده است. این رویکرد که در تضاد با روش‌های آموزشی سنتی «یک اندازه برای همه» قرار دارد، به هر دانش‌آموز اجازه می‌دهد تا با سرعت، سبک و علاقه خود یاد بگیرد. پلتفرم‌های آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند توانایی‌ها، نقاط قوت، و زمینه‌هایی که دانش‌آموز نیاز به تقویت دارد را تحلیل کرده و محتوا و تکالیف را متناسب با نیازهای فردی او تنظیم کنند. تجربه فراگیر و تعاملیاین یادگیری شخصی‌سازی‌شده، منجر به ایجاد تجربه‌ای فراگیر می‌شود. دانش‌آموزان نه‌تنها اطلاعات علمی را دریافت می‌کنند، بلکه درگیر فعالیت‌هایی می‌شوند که مهارت‌های نرم آنها را پرورش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، یک بازی آموزشی هوشمند می‌تواند سناریوهایی را طراحی کند که در آن دانش‌آموزان برای رسیدن به یک هدف مشترک، نیاز به همکاری با یکدیگر دارند. در این فرایند، آنها به طور طبیعی مهارت همدلی را تمرین می‌کنند، چرا که باید نیازها و دیدگاه‌های هم‌تیمی‌های خود را درک کنند. همچنین، همکاری گروهی به یک امر ضروری برای موفقیت تبدیل می‌شود و دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که چگونه نظرات خود را بیان کرده و به نظرات دیگران احترام بگذارند.تقویت احترام به حقوق دیگرانعلاوه بر این، پلتفرم‌های هوش مصنوعی می‌توانند با طراحی سناریوهای مبتنی بر قوانین و اخلاق، دانش‌آموزان را با مفاهیم احترام به حقوق دیگران آشنا کنند. برای مثال در یک شبیه‌سازی، دانش‌آموز ممکن است با موقعیتی روبه‌رو شود که در آن انتخاب او بر حقوق دیگران تأثیر می‌گذارد و سیستم AI بازخوردی در مورد پیامدهای اخلاقی تصمیمات او ارائه دهد. این تجربه‌های عملی، درک عمیق‌تری از مسئولیت‌پذیری ایجاد می‌کند که صرفاً از طریق خواندن کتاب حاصل نمی‌شود.سیستم‌های توصیه‌گر هوشمندمشابه سیستم‌های توصیه‌گر در پلتفرم‌های سرگرمی، سیستم‌های آموزشی AI می‌توانند منابع یادگیری اضافی، چالش‌های مرتبط، یا پروژه‌هایی را که با علایق دانش‌آموز مطابقت دارند، پیشنهاد دهند. این امر انگیزه و مشارکت دانش‌آموز را افزایش می‌دهد.تکالیف تطبیقیاگر دانش‌آموزی در یک مفهوم خاص دچار مشکل باشد، سیستم AI می‌تواند تمرینات بیشتری در آن حوزه ارائه دهد یا توضیحات را به روشی دیگر بازگو کند. بالعکس اگر دانش‌آموزی به سرعت مفاهیم را درک کند، می‌تواند با مسائل چالش‌برانگیزتری مواجه شود.مربیان مجازی (Virtual Tutors)چت‌بات‌های هوش مصنوعی می‌توانند به عنوان مربیان مجازی عمل کرده، به سؤالات دانش‌آموزان پاسخ دهند، مفاهیم را توضیح دهند و حتی با دانش‌آموزان در مورد موضوعات مختلف بحث کنند. این تعاملات می‌تواند حس تعلق و حمایت را در دانش‌آموز تقویت کند.آماده‌سازی برای زندگی اجتماعی* فارس: برخی می‌گویند هوش مصنوعی افراد را فردی و بی‌مسئولیت تربیت می‌کند، نظر شما چیست؟هوش مصنوعی می‌تواند ابزاری قدرتمند برای آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی اجتماعی باشد. در دنیای واقعی، موفقیت تنها به دانش فنی محدود نمی‌شود بلکه به توانایی فرد در تعامل با دیگران، حل تعارضات و مشارکت در فعالیت‌های جمعی بستگی دارد. پروژه‌های مشترک و فعالیت‌های گروهی که با هدایت یا حمایت ابزارهای هوش مصنوعی طراحی و اجرا می‌شوند، می‌توانند این مهارت‌ها را به صورت عملی به دانش‌آموزان آموزش دهند.مفهوم مسئولیت فردی و اجتماعی در عملوقتی دانش‌آموزان در یک پروژه تیمی که توسط AI هدایت می‌شود، مشارکت می‌کنند، هر فرد مسئولیت سهم خود را در موفقیت کلی گروه بر عهده می‌گیرد. اگر یک عضو گروه وظایف خود را انجام ندهد، تأثیر آن بر عملکرد کل گروه به طور واضح مشخص می‌شود. این امر، مفهوم مسئولیت فردی را به شکلی ملموس به دانش‌آموزان می‌آموزد. در عین حال موفقیت گروهی به همکاری مؤثر و حمایت متقابل بستگی دارد که مسئولیت اجتماعی را تقویت می‌کند. دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که چگونه با هم کار کنند، چگونه وظایف را تقسیم کنند، چگونه مشکلات را به صورت مشترک حل کنند و چگونه از یکدیگر حمایت نمایند.آمادگی برای چالش‌های واقعیپروژه‌های مبتنی بر AI می‌توانند به گونه‌ای طراحی شوند که چالش‌های واقعی زندگی را شبیه‌سازی کنند. به عنوان مثال دانش‌آموزان می‌توانند در پروژه‌هایی شرکت کنند که نیازمند جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به مسائل اجتماعی مانند بازیافت، کاهش مصرف انرژی یا بهبود فضای سبز مدرسه است.سیستم AI می‌تواند ابزارهایی برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل این داده‌ها در اختیارشان قرار دهد و حتی سناریوهای مختلفی را برای ارزیابی راه‌حل‌های پیشنهادی آن‌ها ارائه کند. این رویکرد، دانش‌آموزان را با فرایندهای حل مسئله در دنیای واقعی آشنا می‌کند و آنها را برای مواجهه با پیچیدگی‌ها و نیاز به همکاری در پروژه‌های بزرگتر آماده می‌سازد.تقویت مهارت‌های ارتباطی و حل تعارضدر طول این پروژه‌ها، تعارضات اجتناب‌ناپذیر هستند. هوش مصنوعی می‌تواند با ارائه ابزارهایی برای تسهیل ارتباطات (مانند پلتفرم‌های گفت‌وگوی هوشمند که قواعد ارتباطی را یادآوری می‌کنند) یا حتی با ارائه راهنمایی‌های اولیه برای حل تعارض، به دانش‌آموزان در مدیریت این موقعیت‌ها کمک کند. این تجربه‌ها، آنها را برای تعاملات حرفه‌ای و اجتماعی در آینده آماده می‌سازد.پروژه‌های توسعه پایداردانش‌آموزان می‌توانند با استفاده از ابزارهای AI، داده‌های مربوط به مصرف منابع در مدرسه را جمع‌آوری کرده و راه‌حل‌هایی برای کاهش آن پیشنهاد دهند. سیستم AI می‌تواند به آن‌ها در مدل‌سازی تأثیرات این راه‌حل‌ها کمک کند.فعالیت‌های مدنی مجازیطراحی و اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی مجازی با هدایت AI، دانش‌آموزان را با مفاهیم مشارکت مدنی، سازماندهی، و تأثیرگذاری اجتماعی آشنا می‌کند.شبیه‌سازی‌های کسب‌وکاردانش‌آموزان می‌توانند در شبیه‌سازی‌هایی که نیازمند همکاری برای مدیریت یک کسب‌وکار کوچک است، شرکت کنند. AI می‌تواند نقش مشتریان، رقبا، یا حتی عوامل محیطی را ایفا کند.* فارس: با این حساب، هوش مصنوعی برای معلمان نیز خیلی مؤثر است. چه منافعی دارد؟تحلیل داده‌ها و بازخورد هوشمندسیستم‌های هوش مصنوعی قابلیت فوق‌العاده‌ای در تحلیل داده‌ها دارند. در محیط آموزشی، این داده‌ها می‌توانند شامل الگوهای یادگیری دانش‌آموزان، نحوه تعامل آنها با محتوا، میزان مشارکت در فعالیت‌های گروهی، و حتی نتایج آزمون‌ها و تکالیف باشند. با تحلیل این داده‌ها، سیستم‌های AI می‌توانند بازخوردهای هوشمند و متناسب با نیاز هر دانش‌آموز ارائه دهند.رصد الگوهای رفتاریهوش مصنوعی با رصد الگوهای رفتاری دانش‌آموزان، می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را در اختیار معلمان و خود دانش‌آموزان قرار دهد. به‌عنوان‌مثال سیستمی می‌تواند تشخیص دهد که یک دانش‌آموز خاص در زمان مشخصی از روز یا در مواجهه با نوع خاصی از مسائل، دچار افت تمرکز می‌شود. یا ممکن است مشاهده شود که یک دانش‌آموز در بحث‌های کلاسی مشارکت کمی دارد اما در تکالیف فردی عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهد. این اطلاعات، ابزار قدرتمندی برای درک عمیق‌تر از وضعیت یادگیری هر دانش‌آموز است.برنامه‌های ویژه برای افزایش مشارکت و تقویت نقاط ضعفبر اساس این تحلیل‌ها، سیستم‌های AI می‌توانند برنامه‌های ویژه‌ای برای دانش‌آموزان طراحی کنند. اگر سیستمی تشخیص دهد که مشارکت یک دانش‌آموز در فعالیت‌های گروهی کم است، می‌تواند تکالیف یا پروژه‌هایی را به او پیشنهاد دهد که نیازمند تعامل بیشتر است، یا حتی به او راهنمایی‌هایی برای نحوه مشارکت مؤثرتر در گروه‌ها ارائه دهد. به همین ترتیب، اگر دانش‌آموزی در یک درس خاص مشکل دارد، AI می‌تواند تمرینات اضافی، منابع آموزشی مکمل یا روش‌های تدریس جایگزین را پیشنهاد کند. این رویکرد، آموزش را از یک فرآیند منفعلانه به یک فرآیند پویا تبدیل می‌سازد که دائماً در حال تطبیق با نیازهای در حال تغییر دانش‌آموز است.بازخورد فوری و سازندهیکی از مزایای کلیدی بازخورد هوشمند AI، سرعت و دقت آن است. دانش‌آموزان می‌توانند بلافاصله پس از انجام یک تکلیف یا مشارکت در یک فعالیت، بازخورد دریافت کنند. این بازخورد می‌تواند شامل نکات مثبت، زمینه‌های قابل بهبود، و پیشنهاداتی برای گام‌های بعدی باشد. این امر به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا اشتباهات خود را سریعاً تصحیح کرده و از تجربیات خود درس بگیرند، که این خود بخشی از فرآیند یادگیری مسئولیت‌پذیری است.سیستم‌های تشخیص نیازهای یادگیریهوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل پاسخ‌های دانش‌آموزان به سؤالات، الگوهای تفکر آنها را تشخیص دهد و نقاطی را که درک آن‌ها ضعیف است، شناسایی کند.سیستم‌های مدیریت کلاس درس هوشمندهوش مصنوعی می‌تواند به معلمان در رصد حضور و غیاب، میزان مشارکت دانش‌آموزان در بحث‌ها و حتی سطح انگیزه آ‌نها کمک کند.پلتفرم‌های بازخورد پروژهدانش‌آموزان می‌توانند پیش‌نویس پروژه‌های خود را به سیستم AI ارائه دهند و بازخوردی در مورد ساختار، محتوا، و نکات گرامری دریافت کنند که این امر مسئولیت آنها را در ارائه کار با کیفیت افزایش می‌دهد.* فارس: در مورد نقش هوش مصنوعی در مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان توضیح دهید؟شبیه‌سازی مهارت‌های اجتماعییکی از کاربردهای نوآورانه هوش مصنوعی در آموزش، شبیه‌سازی مهارت‌های اجتماعی است. دنیای واقعی گاهی اوقات محیطی امن برای تمرین مهارت‌های پیچیده اجتماعی و تصمیم‌گیری‌های حساس فراهم نمی‌کند. شبیه‌سازهای هوش مصنوعی می‌توانند این خلأ را پر کرده و فرصتی برای تجربه مستقیم این مهارت‌ها در یک محیط کنترل‌شده و بدون ریسک ارائه دهند.تجربه مستقیم مهارت‌های اجتماعیاز سناریوهای مربوط به مدیریت بحران گرفته تا فعالیت‌های داوطلبانه و فعالیت‌های اجتماعی، شبیه‌سازهای هوشمند AI می‌توانند تجربه‌هایی شبیه به واقعیت را برای دانش‌آموزان ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال یک دانش‌آموز می‌تواند در یک شبیه‌سازی که در آن با موقعیتی اضطراری در مدرسه (مانند آتش‌سوزی یا زلزله) روبه‌رو می‌شود، نقش‌آفرینی کند. سیستم AI می‌تواند نقش دیگران (مانند دانش‌آموزان دیگر، معلمان، یا عوامل امدادی) را ایفا کرده و سناریو را بر اساس تصمیمات دانش‌آموز پیش ببرد.این تجربه، به او یاد می‌دهد که چگونه در شرایط استرس‌زا تصمیم‌گیری کند، چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، و چگونه وظایف خود را در یک موقعیت اضطراری انجام دهد.تصمیم‌گیری مسئولانه در سناریوهای مختلفشبیه‌سازهای AI می‌توانند سناریوهایی را طراحی کنند که در آن دانش‌آموزان با تصمیم‌گیری‌های مسئولانه روبه‌رو می‌شوند. این تصمیمات می‌تواند در زمینه‌های مختلف باشد، از جمله مشارکت در پروژه‌های داوطلبانه است. دانش‌آموز می‌تواند در شبیه‌سازی‌ای نقش یک داوطلب را بازی کند که باید منابع محدود را برای کمک به نیازمندان تخصیص دهد. AI می‌تواند پیامدهای هر تصمیم را شبیه‌سازی کرده و به دانش‌آموز نشان دهد که چگونه انتخاب‌های او بر جامعه تأثیر می‌گذارد.حل تعارضات میان فردیشبیه‌سازها می‌توانند موقعیت‌هایی را بازسازی کنند که در آن دانش‌آموزان باید با همسالان یا بزرگترهای خود در مورد اختلافاتشان مذاکره کنند. AI می‌تواند نقش طرف مقابل را بازی کرده و واکنش‌های مختلفی را بر اساس استراتژی‌های ارتباطی دانش‌آموز نشان دهد.مسائل اخلاقیدانش‌آموزان می‌توانند در شبیه‌سازی‌هایی شرکت کنند که در آنها با دوراهی‌های اخلاقی مواجه می‌شوند و باید تصمیم بگیرند که چه کاری درست است. AI می‌تواند پیامدهای اخلاقی و اجتماعی این تصمیمات را برای آن‌ها روشن سازد.این نوع تجربه‌ها، دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا بدون ترس از عواقب واقعی، مهارت‌های خود را در زمینه ارتباط، حل مسئله، و تصمیم‌گیری بهبود بخشند. این آمادگی، آنها را برای مواجهه با چالش‌های پیچیده زندگی اجتماعی و حرفه‌ای در آینده، بسیار قوی‌تر می‌سازد.شبیه‌سازی‌های نقش‌آفرینی تعاملیدانش‌آموزان می‌توانند در نقش مدیران شهری، رهبران گروه‌های اجتماعی، یا حتی شهروندانی که در پروژه‌های عمومی مشارکت دارند، قرار گیرند.بازی‌های آموزشی مبتنی بر سناریواین بازی‌ها می‌توانند چالش‌های واقعی مانند مدیریت بودجه، سازماندهی رویدادها، یا حل مسائل زیست‌محیطی را شبیه‌سازی کنند.پلتفرم‌های تمرین مصاحبه شغلیهوش مصنوعی AI می‌تواند نقش مصاحبه‌کننده را بازی کرده و به دانش‌آموزان بازخورد در مورد نحوه پاسخگویی به سؤالات و ارائه خود کمک کند.* فارس: چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی برای دانش‌آموزان چیست؟با وجود پتانسیل عظیم هوش مصنوعی در ارتقای مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان، اجرای موفقیت‌آمیز آن با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو است. نادیده گرفتن این موانع می‌تواند اجرای این فناوری‌ها را با شکست مواجه کند.کمبود زیرساخت‌های فناورانهیکی از بزرگترین موانع، کمبود زیرساخت‌های فناورانه در بسیاری از مدارس، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته است. دسترسی پایدار به اینترنت پرسرعت، کامپیوترهای مناسب، و نرم‌افزارهای لازم، پیش‌نیاز اصلی برای استفاده از پلتفرم‌های هوش مصنوعی است. بسیاری از مدارس فاقد این امکانات اولیه هستند و این شکاف دیجیتالی می‌تواند نابرابری در دسترسی به آموزش با کیفیت را تشدید کند.ضعف آموزش معلمانمعلمان نقش محوری در موفقیت هر نوآوری آموزشی دارند. ضعف آموزش معلمان در زمینه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، طراحی درس‌های مبتنی بر AI، و نحوه هدایت دانش‌آموزان در استفاده از این فناوری‌ها، یک مانع جدی است. بسیاری از معلمان ممکن است با این فناوری‌ها آشنایی کافی نداشته باشند یا احساس ناامنی کنند. بدون آموزش مناسب، معلمان نمی‌توانند به طور مؤثر از پتانسیل AI بهره ببرند و حتی ممکن است آن را مانعی برای تدریس خود ببینند.دشواری سنجش کیفی مهارت‌های اجتماعیارزیابی و سنجش مهارت‌های اجتماعی و مسئولیت‌پذیری نسبت به سنجش دانش علمی، پیچیده‌تر است. هوش مصنوعی می‌تواند داده‌های رفتاری جمع‌آوری کند، اما ترجمه این داده‌ها به ارزیابی‌های کیفی دقیق و قابل اعتماد، همچنان یک چالش تحقیقاتی و عملی است. چگونه می‌توانیم به طور عینی بسنجیم که یک دانش‌آموز چقدر مسئولیت‌پذیر یا مشارکت‌جو است؟ توسعه ابزارها و روش‌های سنجش معتبر برای این مهارت‌ها، ضروری است.مسائل اخلاقی و حریم خصوصیجمع‌آوری داده‌های گسترده از دانش‌آموزان، نگرانی‌های جدی در مورد حریم خصوصی و امنیت داده‌ها ایجاد می‌کند. اطمینان از اینکه داده‌ها به صورت امن نگهداری می‌شوند، مورد سوءاستفاده قرار نمی‌گیرند، و رضایت والدین و دانش‌آموزان اخذ می‌شود، امری حیاتی است. همچنین، مسائل اخلاقی مانند سوگیری در الگوریتم‌های AI که می‌تواند منجر به تبعیض شود، نیاز به توجه جدی دارد.هزینه‌های پیاده‌سازیپیاده‌سازی سیستم‌های هوش مصنوعی، از جمله خرید نرم‌افزار، سخت‌افزار، و آموزش پرسنل، می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. این امر، به ویژه برای نهادهای آموزشی با بودجه محدود، یک مانع اقتصادی محسوب می‌شود.* فارس: پیشنهادتان برای غلبه بر این چالش‌ها چیست؟برای غلبه بر چالش‌های ذکر شده و بهره‌برداری مؤثر از پتانسیل هوش مصنوعی در آموزش، اجرای راهکارهای مشخص و هدفمند ضروری است.سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مدارسدولت‌ها و نهادهای آموزشی باید سرمایه‌گذاری قابل توجهی در زیرساخت‌های مدارس انجام دهند. این شامل تأمین اینترنت پرسرعت و پایدار، تجهیز مدارس به کامپیوترها و دستگاه‌های هوشمند، و ایجاد آزمایشگاه‌های مجهز به فناوری‌های نوین است. رویکردی همه‌جانبه برای رفع شکاف دیجیتالی و تضمین دسترسی برابر برای همه دانش‌آموزان مورد نیاز است.آموزش تخصصی معلمانبرنامه‌های آموزش تخصصی و مستمر معلمان باید در اولویت قرار گیرد. این برنامه‌ها باید به معلمان کمک کند تا با مفاهیم هوش مصنوعی، کاربردهای آن در کلاس درس، و چگونگی استفاده از پلتفرم‌های آموزشی هوشمند آشنا شوند. این آموزش‌ها باید عملی، کاربردی، و متناسب با نیازهای واقعی معلمان طراحی شوند. تشویق به ایجاد جوامع یادگیری میان معلمان برای تبادل تجربیات نیز مفید خواهد بود.طراحی پلتفرم‌های بومی متناسب با فرهنگ و جامعهتوسعه و بومی‌سازی پلتفرم‌های هوش مصنوعی که متناسب با فرهنگ، زبان، و نیازهای خاص جامعه ایران باشند، امری ضروری است. استفاده از محتوای آموزشی که با ارزش‌های فرهنگی ما همسو است و همچنین توجه به جنبه‌های روانشناختی و جامعه‌شناختی دانش‌آموزان ایرانی، می‌تواند اثربخشی این ابزارها را افزایش دهد. مشارکت متخصصان داخلی در طراحی و توسعه این ابزارها، از اهمیت بالایی برخوردار است.توسعه چارچوب‌های ارزیابی نوینضروری است که چارچوب‌ها و ابزارهای ارزیابی نوین برای سنجش مهارت‌های نرم و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان توسعه یابد. این ارزیابی‌ها نباید صرفاً بر پایه آزمون‌های سنتی باشد، بلکه باید شامل ارزیابی‌های مبتنی بر عملکرد، پروژه‌های گروهی، مشاهدات مستمر، و خودارزیابی و ارزیابی همسالان باشد. هوش مصنوعی می‌تواند در جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای این ارزیابی‌ها کمک کند.استانداردسازی و مقررات‌گذاریتدوین استانداردها و مقررات شفاف در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در آموزش، از جمله مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، امنیت، و اخلاق AI، امری ضروری است. این مقررات باید از حقوق دانش‌آموزان و معلمان محافظت کرده و اطمینان حاصل کند که فناوری به صورت مسئولانه و عادلانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.همکاری بین‌بخشیایجاد همکاری مؤثر بین نهادهای آموزشی، دانشگاه‌ها، شرکت‌های فناوری، و سازمان‌های دولتی می‌تواند به تسریع روند پیاده‌سازی و غلبه بر چالش‌ها کمک کند. تشکیل کارگروه‌های مشترک برای تحقیق، توسعه، و اجرای پروژه‌های پایلوت می‌تواند راهگشا باشد.فارس: کشورهای دیگر در استفاده از هوش مصنوعی برای دانش‌آموزان چه کرده‌اند؟برخی کشورها در استفاده از هوش مصنوعی برای ارتقای ابعاد مختلف آموزش از جمله مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی، پیشگام بوده‌اند. بررسی تجربیات آ‌ها می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای ما داشته باشد.کشور فنلاند به دلیل نظام آموزشی پیشرو خود شناخته شده است. در فنلاند، دوره‌های عمومی اخلاق هوش مصنوعی برای دانش‌آموزان در مقاطع مختلف ارائه می‌شود. هدف این دوره‌ها، آشنایی دانش‌آموزان با مسائل اخلاقی مرتبط با AI، نحوه تفکر انتقادی در مورد فناوری، و درک مسئولیت‌های فردی در عصر دیجیتال است. این رویکرد، تمرکز را از صرفاً یادگیری نحوه استفاده از ابزار به درک عمیق‌تر پیامدهای آن معطوف می‌کند.ژاپن بر فرصت‌های برابر یادگیری با AI برای تمامی دانش‌آموزان تأکید دارد. سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در زیرساخت‌های آموزشی انجام شده تا اطمینان حاصل شود که دانش‌آموزان در مناطق مختلف، صرف نظر از موقعیت جغرافیایی یا اقتصادی، به فناوری‌های AI و محتوای آموزشی با کیفیت دسترسی دارند. این امر در جهت کاهش شکاف دیجیتالی و تقویت مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان از طریق دسترسی به ابزارهای مشترک است.کشور اروپایی استونی که به جامعه دیجیتال پیشرفته خود معروف است، برنامه «AI Leap» را برای آموزش مسئولانه در حوزه هوش مصنوعی اجرا کرده است. این برنامه، دانش‌آموزان را با اصول اولیه AI، کاربردهای آن در زندگی روزمره، و اهمیت استفاده اخلاقی و مسئولانه از این فناوری آشنا می‌کند. تمرکز بر تفکر انتقادی و توانایی تشخیص اطلاعات درست از نادرست در دنیای دیجیتال، از اهداف کلیدی این برنامه است.در مراکش، از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی ترک تحصیل دانش‌آموزان با استفاده از مدل‌های AI استفاده می‌شود. این مدل‌ها با تحلیل داده‌های رفتاری و تحصیلی دانش‌آموزان، دانش‌آموزانی را که در معرض خطر ترک تحصیل قرار دارند، شناسایی می‌کنند. سپس، اقدامات حمایتی و مداخله‌ای مناسب برای این دانش‌آموزان طراحی و اجرا می‌شود.این رویکرد، نمونه‌ای از استفاده AI برای تقویت مسئولیت‌پذیری سیستم آموزشی نسبت به دانش‌آموزان خود و حفظ مشارکت آن‌ها در فرایند یادگیری است.این نمونه‌ها نشان می‌دهند که چگونه کشورهای مختلف با رویکردهای متفاوت، از هوش مصنوعی برای تقویت جنبه‌های مختلف آموزشی، از جمله مهارت‌های اجتماعی، اخلاقی، و شهروندی، بهره می‌برند.* فارس: حرف آخرادغام هوش مصنوعی در نظام آموزشی، با تمرکز بر مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی، نه‌تنها به رشد فردی نسل جوان کمک می‌کند، بلکه به طور قابل توجهی سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی اجتماعی را در بلندمدت ارتقا می‌دهد. هوش مصنوعی، فراتر از یک ابزار تکنولوژیک، می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور برای ایجاد نسلی آگاه، مسئول، و مشارکت‌جو عمل کند.توانایی AI در ارائه یادگیری شخصی‌سازی‌شده، شبیه‌سازی تجربیات زندگی واقعی، ارائه بازخوردهای هوشمند، و تسهیل همکاری‌های گروهی، محیطی ایده‌آل برای پرورش مهارت‌هایی فراهم می‌آورد که برای شهروندی فعال و موفق در قرن بیست و یکم ضروری هستند. دانش‌آموزانی که از طریق این ابزارها با مفاهیم مسئولیت فردی، همکاری، همدلی، و حل مسئله آشنا می‌شوند، آمادگی بیشتری برای مواجهه با چالش‌های اجتماعی و ایفای نقش مؤثر در جامعه خواهند داشت.با این حال، دستیابی به این پتانسیل مستلزم غلبه بر چالش‌هایی است که شامل کمبود زیرساخت، نیاز به آموزش معلمان، و مسائل اخلاقی است. سرمایه‌گذاری مستمر در زیرساخت‌ها، توسعه برنامه‌های آموزشی جامع برای معلمان، و تمرکز بر طراحی و بومی‌سازی ابزارهای AI، گام‌های حیاتی در این مسیر هستند.در نهایت، هوش مصنوعی می‌تواند انقلابی در آموزش ایجاد کند، به شرطی که این انقلاب با هدفی روشن و ارزشمند، یعنی پرورش نسلی مسئول و مشارکت‌جو، همراه باشد. این سرمایه‌گذاری در آموزش، سرمایه‌گذاری در آینده‌ای روشن‌تر برای فرد و جامعه است.خبرگزاری فارس