به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی مسیر گریز شهرها از رکود اقتصادی به همت انجمن علمی اقتصاد شهری ایران برگزار شد.

 در ابتدای این نشست محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران با ابراز نگرانی نسبت به اینکه قسمت عمده درآمد شهرها از ناحیه  ساخت و سازها و نهایتا عوارض ناشی از صدور پروانه های ساختمانی نصیب شهرداری ها و مدیریت شهری می شود، تاکید کرد: این روند نگران کننده ای است. به ویژه از این جهت که در شهری مثل تهران شاهد رسیدن به سقف جمعیتی و بارگذاری کامل هستیم؛ به نحوی که در حال حاضر به مرز ۱۰ و نیم میلیون نفر جمعیت پیش بینی شده رسیده ایم.

مجموع بدهی های تهران ۲۰ هزار میلیارد تومان است!

وی گفت: با توجه به اینکه در حال حاضر شهر تهران اشباع شده بنابراین مصلحت شهر و شهروندان تهرانی این نیست که شهر از ناحیه قسمت عمده درآمدها و اقتصاد شهر تهران تامین شود. مجموع بدهی های تهران بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان است و مجموع اعتبار لازم برای اتمام پروژه های نیمه تمام موجود حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است؛ لذا چشم انداز خوبی برای اداره شهر تهران به ویژه نحوه تامین اعتبارات و اقتصاد شهر پیش بینی نمی کنیم و پرداختن به موضوعاتی از این جنس از ضرورتهای اجتناب ناپذیر در کشور ما است.

این عضو شورای چهارم از اینکه انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در فرآیند مطالعات و پژوهشهای خود مبتنی بر نظریات نخبگان و اندیشمندان عرصه اقتصاد شهری اهمیت می دهد و آن را الگوی خود قرار داده قدردانی کرد و افزود: این دست تحقیقات و نشست ها لازمه بررسی مسائل شهری هستند و امیدواریم در آینده شاهد افزایش تعداد آنها باشیم.

روزانه ۱۹ میلیون سفر درون شهری در تهران

سردار تیمور حسینی، رئیس پلیس سابق راهور تهران بزرگ نیز که در این نشست حضور داشت گفت: مقوله ترافیک بسیار پیچیده بوده و امروز در هر جامعه شهری تمام افراد آن جامعه را فارغ از سن، جنس، شغل و طبقه، یا این مفهوم درگیر کرده است.

وی ادامه داد: ترافیک بخشی از زندگی تک تک شهروندان است و کلان شهر تهران بزرگ از این فرمول و قاعده قطعا مستثنی نیست. در تهران روزانه بالغ بر ۱۹ میلیون جابجایی صورت می گیرد. جمعیت شهر تهران حدودا ۸ میلیون با ۳ الی ۴ میلیون جمعیت شناور است. یعنی روزانه حدود ۱۹ میلیون سفر درون شهری در تهران داریم که برابر این فرمول و قاعده قطعا یک شهروند می تواند تولید کننده چند سفر باشد.

حسینی ادامه داد: تصور کنید به دلیل مشکلات ترافیکی و معضلاتی که در این حوزه داریم هر سفر فقط یک دقیقه وقت شهروندان در بحث جابجایی تلف شده را به خود اختصاص دهد که عددی حدود ۱۹ میلیون نفر دقیقه می شود. بنابراین ما با یک معضل جدی مواجه هستیم که البته خاموش بوده و در زندگی به آن توجه نمی کنیم.

خسارات تصادف برابر با رشد اقتصادی کشور است

وی با اشاره به موضوع سوخت خودروها تصریح کرد: از مسائل جانبی که این حوزه به ما تحمیل می کند می توان گفت که رشد اقتصادی کشور ۸ درصد درسال است و خسارتی که تصادف به ما می زند سالیانه ۶ و نیم درصد توسعه ناخالص ملی یعنی GDP برآورد شده است. یعنی تقریبا پایاپای است و هر چه سیاست های مختلف اقتصادی و سیاسی ما باعث شود که ما رشد اقتصادی مان بالا رود این تصادف آن را کاملا خنثی می کند. بنابراین ارتباطی بسیار نزدیک و رابطه ای ناگسستنی بین اقتصاد شهری و کل مقوله اقتصاد با ترافیک یا حمل و نقل وجود دارد. بنده می توانم به جرات ادعا کنم که حمل و نقل زیر ساخت زیر ساخت ها محسوب می شود.

وی در ادامه تصریح کرد: یک ارتباط و پیوستگی و ارتباط ناگسستنی موجود است که اگر بخواهیم به بالندگی در خصوص اقتصاد شهری، و درآمدهای پایدار شهری برسیم حتما در ابتدا می بایستی در ارتباط با مقوله ترافیک چاره اندیشی جدی در همه حوزه ها شود. چرا که ترافیک به واسطه این شرایط  ویژه، همه گیر و فراگیر خود هم به لحاظ مهندسی زیر ساخت و  نگاه اجتماعی به لحاظ رفتارهای ترافیکی و هم بحث اجرای مقررات و اثر بخش بودن اقدامات در این حوزه اقدامات علمی، تخصصی و اثر بخشی را داشته باشد که بتواند یک تاثیر متقابلی را در حوزه مربوطه به مساله ترافیک و نگاه شهر با در نظر گرفتن مهندسی ترافیک و هم از لحاظ اثر بخش بودن اقدامات این حوزه اقدامات علمی، تخصصی و اثر بخشی را داشته باشد که بتوانند یک تاثیر متقابلی را درحوزه مربوط به مسائل ترافیک و اقتصاد شهر با نگاه درآمدهای پایدار و رشد و بالندگی حاصل شود.

محمد سالاری، عضو شورای شهر تهران به ادامه بحث پرداخت و یکی از چالشهای اساسی مدیریت شهری درجامعه شهری ایران  و در اداره کلان شهرها و مجموعه های کلان شهرهای ایران  را مجموعه مدیرانی دانست که در عرصه های تصمیم سازی و تصمیم گیری هستند و بیشترین توجهشان روی کار کردن در حوزه های سخت افزاری است تا نرم افزاری. در صورتی که مطالعات و تجربیات جهانی و کشوری نشان از آن دارد که در ارتقای کیفیت زندگی سهم حوزه های نرم افزاری بسیار بیشتر از سخت افزاری است.

وی افزود: به عنوان مثال در شهری مثل تهران ما شاهد این هستیم که بیش از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان هزینه شده است وقسمت عمده این درآمد در ایجاد شبکه معابر و بزرگراهی مصرف می شود که در حال حاضر ملموس و قابل مشاهده برای شهروندان تهرانی است. اما اساسا تجربیات جهانی نشان می دهد که ایجاد مراکز بزرگراهی در کلان شهری مثل تهران نه تنها مشکل ترافیک را حل نمی کند بلکه به عمق آن مشکلات نیز می افزاید.

مرگ سالانه ۲هزار و ۷۰۰ نفر در اثر آلودگی هوا

عضو شورای شهر تهران در ادامه تاکید کرد: ما با ایجاد بزرگراه در کلان شهر به شهروندان این اجازه را می دهیم که خودروهای بیشتری را در سطح شهر بیاورید. این موضوع میزان آلودگی هوا که امروزه در سال حدود ۲ هزار و ۷۰۰ نفر به تبع مضرات آن جان خود را از دست می دهند بیشتر می کند. در صورتی که درست این است که شبکه های معابر ایجاد شود و در کنار آن توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و نوسازی آن در دستور کار قرار گیرد.

وی با اشاره به کشورهایی مانند ژاپن، گفت: در این کشورها خانه ای نبوده که تخریب و تبدیل به اتوبان نشود اما بازهم این اقدام مشکل ترافیک را حل نکرده است و لذا این هم یکی از انحرافاتی است که ما در جامعه شهری شاهد آن هستیم. همچنین در بحث بودجه باید بگویم که مجموعه درآمدهای شهر تهران که برابر با بودجه عمرانی تخصیص یافته کل کشور است ۱۷ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده و با بودجه‌ای که در شهر تهران مصوب شده به بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان می رسد. بودجه عمرانی کشور هم همین میزان است که قسمت عمده آن در حوزه سخت‌افزاری هزینه می‌شود. بنابراین به نظر میرسد شهرهایی که به سمت هوشمند سازی و الکترونیکی شدن می‌روند می‌بایست کسب درآمد را متوقف کرده و به سمت اقدامات نرم افزاری بروند.

سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی حجت را برما تمام کرده اند

سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران نیز که در این نشست حضور داشت موضوع اصلی بحث را راهکارهای خروج از رکود در شهرها عنوان کرد و افزود: ما سندی داریم تحت عنوان سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی که کاملاحجت را بر بخشهای مختلف اقتصاد تمام کرده و کاملا مشخص است که چه بخشهایی نیازمند تقویت جدی هستند و چه سازه‌هایی باید مستحکم شوند.

وی ادامه داد: تعریف اقتصاد مقاومتی در بستر شهرها این است که یکی از الزامات بسیار مهم توسعه هر شهر در بخشهای رفاهی، ‌خدماتی و به عبارتی ارتقاء کیفیت زندگی مردم که از دغدغه های شهرداری‌ها و شهرداران در سراسر کشور است موضوع پول یا همان منابع مالی است. برای تامین منابع مالی مشکلی که روز به روز در شهرداری‌ها عدیده‌تر و ریشه‌دار تر می‌شود این است که روشهای نوین تامین مالی متناسب با ظرفیت‌های موجود فراهم نیست یا اگر فراهم است علم و دانش کافی برای بهره برداری از آنها در اختیار نیست که در هر دو صورت اگر این بستر فراهم نباشد تقویت سازه‌های اقتصاد مقاومتی با مشکل مواجه می‌شود.

این کارشناس ارشد شهری بهترین تعریفی که از دیدگاه انجمن علمی اقتصاد شهری برای اقتصاد مقاومتی وجود دارد را پوشش ریسک دانست و گفت: یعنی هر جا سازه‌های اقتصادی تضعیف شده و نتواند منابع مالی را تامین کند با پوشش ریسک و از طریق راهکارهای جایگزین متناسب با ظرفیت‌های کشور، شهر و از همه مهمتر بین‌الملل فراهم می شود.

دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در ادامه بیان کرد: متاسفانه این ظرفیت‌ها خوب شناسایی نشده و زمانی که قرار است در بستر ملی و در بستر شهرها اجرا شود دانش ناکافی یا عدم دسترسی به اطلاعات علمی کافی برای کاربست آنها در محیط اجرا مواجه می‌شوند.

مدرس دانشگاه خوارزمی در ادامه سخنانش گفت: نکته مهم دیگر سهم درآمد های شهرداری‌ها در تمام بخش‌های کشوراست که در حال حاضر بیشتر به کسب درآمدهای ناپایدار تمایل دارد. علی رغم اینکه یک دهه بر این موضوع به شکل کشوری تاکید شده است. از سال ۶۲ لایحه مربوط به این موضوع تنظیم شده و حتی در مجلس هم مطرح شده اما هنوز نتوانسته اند آن را به سرانجام برسانند. این لایحه کماکان در کش و قوس پارلمان‌های شهری و ملی و مدیریت شهری در حال تردد و وضعیت نگران کننده‌ای را برای شهرها فراهم آورده است.

وی در ادامه تصریح کرد: آمار مهمی که ضرورت دارد عنوان شود این است که ما در حال حاضر جزو ۵۱ درصد کشورهای جهان هستیم که شهرنشینی در آنها بیشتر از روستانشینی است؛ به طور مثال در کشور خودمان هزار و ۲۴۵ شهر  داریم. تعداد روستاهای ما در ظاهر از شهرها خیلی بیشتر است و فرهنگ شهرنشینی و ضرورت تمرکز در شهرها بالا می‌رود. با ادامه این روند چند اتفاق پیش می‌آید: ترافیک شهر بالا می‌رود و سازه‌های شهری توان تجمیع مردم و توان اسکان مردم را ندارد. این سازه‌ها فقط ساختمان‌ها نیستند بلکه شامل زیر ساخت ها هم می‌شوند. امکانات ترددی، تفریحی و اقتصادی که ضرورت دارد در راستای اجرای اقتصاد مقاومتی در تمام بخشهای اقتصاد شهری به آن توجه شود.

این استاد دانشگاه در ادامه سخنان خود با تاکید بر کاهش سهم درآمدهای ناپایدار از درآمدهای کلان شهری و افزایش درآمدهای پایدار گفت: این افزایش درآمدهای پایدار صرفا خلاء قانونی ندارد. هرچند ما در فاز اول گفتیم خلا قانونی دارد. در بخش دوم فرهنگ سازی کمک به اداره شهر در شهروندان موضوعی است که اهمیت بسزایی دارد و شهرداری ‌ها باید با کمک دولت این را همدلی کنند و این فرهنگ سازی را در مردم برای حفظ و حراست از بخشهای مختلف شهر و اداره فضای سبز و امکانات شهر فراهم کنند.

خروج از رکود با تقویت «کسب و کارهای شهری»

وی در ادامه تصریح کرد: نکته سومی که اهمیت دارد حمایت از کسب و کارهای شهری است. به این معنا که موقعی که بسته خروج از رکود یک و متعاقب آن بسته خروج از رکود دو از سوی دولت تنظیم و تدوین شد اتفاق مهم این بخش این بود که آسیب جدی به بخش مسکن وارد کرد. این آسیب خود خواسته و عمدی نبود و مشکل بر می‌گردد به اینکه ضرورت داشت قبل از اعمال این بسته سازه‌های اقتصادی در بخش مسکن بیش از پیش تقویت شود. و موضوع آخر در این حوزه این است که یک طرح ملی باید از طرف مجلس به نوعی در این زمینه تدوین و اجرا شود. یعنی دستگاه‌های مجری آن را تدوین و در پارلمان شهری یا ملی تصویب و اجرایی شود.

استاد دانشگاه خوارزمی در خصوص ۳۰۱ یک شغل که با بازار مسکن ارتباط دارند گفت: زمانی بازار مسکن دچار رکود می‌شود که درآمد شهرداری‌ها پایین بیاید. برای اینکه این اتفاق رخ ندهد ضرورت دارد که اهتمام بیشتری به کسب و کارهای خرد مثل نجاری، آهنگری و مشاغلی از این دست داشته باشیم.

کاهش درآمدهای ناپایدار و افزایش درآمدهای پایدار

در پایان این نشست سالاری تاکید کرد: قطعا برای اینکه ما بتوانیم اقتصاد شهر را به سمت استاندارد سازی ببریم باید از میزان درآمدهای ناپایدار کم کرده و به میزان درآمدهای پایدار بیفزاییم. ‌متاسفانه اتفاقی که در سالهای گذشته در کلان‌شهرها افتاده این است که ما یکی از مهمترین اولویت شهرها را که می‌توانست برای همیشه شهرها از آن مسیر اداره شوند از دست دادیم. آن هم موضوع تدوین استراتژی در شهرداری‌ها برای اداره شهر از محل فروش املاک بزرگ مقیاس شهر بود.

به گفته سالاری در اصل شهرداری تهران یکی از شهرهایی بوده که بزرگترین بانک املاک شهرداری ها را در کل کشور داشت. اما طی سالهای گذشته از لحاظ سخت افزاری مثل توسعه شبکه معابر یا ساخت بزرگراه‌های درون شهری مثل اتوبان صدر، تونل ها و بزرگ‌راه‌ها  ما شاهد آن بودیم که به دلیل کمبود اعتبارات شهری در یک فرصت زمانی کوتاه مجبور شد بسیاری از املاک و اراضی بزرگ را از دست بدهد. در صورتی که تجربه جهانی غیر از این را می‌گوید. بیش از ۷۰ درصد از درآمد شهر تهران ناپایدار و از محل عوارض ساخت و ساز و تملکات ساختمانی است. این درحالی است که در شهری مثل لندن ۸۰ درصد از این رقم ناشی از اجاره داری و از محل املاک و اراضی شهرداری لندن است.

منبع : خبرگزاری مهر

تاریخ انتشار : 1395/08/22

شماره خبر : 3821855