صنایع آلاینده با شروع زمستان سوژه رسانه‌های ایرانی می‌شوند. صنایعی که طی سال های گذشته فاصله آنها با شهرها کم و کم تر شده است.  از کارخانه های سیمان گرفته تا نیروگاه های تولید برق که حالا در کنار خانه های مسکونی قرار گرفته اند و شهرها را به محاصره خود درآورده اند.

طباطبایی مزد آبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری در گفتگو با بازار درباره نزدیکی کارخانه ها به تهران می‌گوید: این موضوع به امروز مربوط نمیشود. گسترش بی قواره شهر تهران و شهرهای اقماری بر اثر فشار شهرنشینی باعث شده کارخانجات آلاینده‌ای که در فاصله مناسب از شهر قرار داشتند در درون شهرها بلعیده شوند و به کانون‌های آلاینده تبدیل شوند.

البته به گفته سهیل اولاد زاد کارشناس محیط زیست  همه مشکل به توسعه بی برنامه  شهری محدود نمی شود.  او به بازار گفت: در کتابچه روابط استقرار صنایع کاملا مشخص شده که هر کدام از صنایع و نیروگاه ها باید در فاصله ای از محل سکونت خانوار ها قرار بگیرند.

او می‌گوید: بر اساس قانونی که در دهه ۷۰ به تصویب رسیده هر کدام از صنایع پیش از احداث باید از سازمان محیط زیست، استانداردهای تعیین شده را استعلام گرفته و  مطابق با آن مکان استقرار خود را تعیین کنند.  

آنگونه که این کارشناس محیط زیست می گوید معمولا در ساخت صنایع و نیروگاه های کوچک و متوسط این استانداردها رعایت می شود اما در برخی از صنایع یا نیروگاه های بزرگ با استناد برخی از تبصره ها زیر بار اجرای این قانون نمی روند. به عنوان مثال بر اساس قانون نیروگاه زباله سوز نکا باید ۲۵۰۰ متر با اولین خانه فاصله داشته باشد اما  این فاصله خیلی کمتر از این حرف هاست.

مسئولان وزارت نیرو مدعی‌اند که در استان مازندران زمین خالی غیر از جنگل ها وجود ندارد و با استناد به همین مساله چنین نیروگاه آلاینده ای در فاصله کمی  از محل زندگی مردم ساخته شده است.    

خانه سازی در کنار پتروشیمی تهران 
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می گوید که پایتخت نشین ها از ابتدای سال تا حالا تنها ۱۵ روز سالم داشته‌اند و در دو هفته گذشته بسیاری از روزها وضعیت هوا ناسالم اعلام شده است.

عیسی کلانتری رییس سازمان محیط زیست مقصر اصلی آلودگی هوا را مصرف مازوت در نیروگاه ها و صنایع بزرگ کشور اعلام کرده است.  نیروگاه هایی با وجود حجم بالای آلایندگیشان که حالا در مجاورت خانه قرار گرفته‌اند.

کارشناس محیط زیست می گوید کلان شهرها با همین اندازه توسعه پیدا کنند، چند سال دیگر نیروگاه ها در وسط شهرها خواهند بود.

او با بیان اینکه تا همین ۱۰ سال پیش حجم زیادی از خانه‌هایی که در غرب تهران ساخته شده‌اند، وجود نداشت، ادامه داد: به عنوان مثال پتروشیمی تهران روزی که ساخته شده خانه ای در مجاورت و نزدیکی آن قرار نداشت اما حالا شرایط کاملا فرق کرده است. اما متاسفانه از یک سمت در حال نزدیک شدن به این پتروشیمی بوده و از سمت دیگر داریم به منطقه صنعتی جاده مخصوص نزدیک می‌شویم.  

شهرها نیروگاه ها را محاصره کرده اند!
البته وزارت نیرو(به عنوان متولی نیروگاه سازی) و وزارت صنعت، معدن و تجارت (به عنوان متولی ساخت صنایع بزرگ) تنها مقصران شرایط پیش آمده نیستند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بی توجهی وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها  به برنامه‌های توسعه شهری حالا سلامت مردم کلان شهرها را به خطر انداخته است.  

مسعود سرپاک مشاور برق منطقه ای تهران که به نوعی وزارت راه و شهرسازی را مقصر نزدیکی نیروگاه ها به محل سکونت خانوارها می داند، به بازار می گوید: نیروگاه‌ها معمولا کیلومتر دورتر از کلان شهرها ساخته می‌شوند. اما رشد جمعیت شهرها در سال‌های گذشته این فاصله را هر روز کم و کمتر کرده است. او می‌گوید: برخلاف آنچه تصور می‌شود، این شهرها هستند که نیروگاه‌ها را محاصره کرده‌اند.

اولاد زاده ادامه داد: در طرح های تفصیلی و توسعه شهرها تمامی استانداردهای لازم برای حفظ حریم نیروگاه‌ها، صنایع آلاینده دیده شده است. اما مساله اینجاست که این استانداردها رعایت نمی شود. به عنوان مثال در بسیاری از موارد بنیاد مسکن  با سازمان محیط زیست همراهی نکرده و مجوز ساخت خانه در مناطقی را داده که  مغایر با طرح های تفصیلی شهرهاست.

بدون شک در چنین شرایطی تنها دو راه حل باقی نمی‌ماند. راه حل نخست انتقال صنایع  و نیروگاه ها به مناطق دیگر است که با توجه به هزینه بر بودن آن به نظر شدنی نیست. اما راه حل دوم حفظ حریم نیروگاه ها و صنایع است که به نظر می رسد توجه به آن مغایر با منافع برخی از دستگاه ها و نهادهای دولتی است.  

منبع: تحلیل بازار