به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، اقتصاد شهری و مشارکت شهروندی رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند؛ اقتصاد شهری و ساز و کار حاکم بر درآمدها و هزینه‌های کلانشهرها موضوعی است که طی سالیان اخیر به آن بیشتر از گذشته توجه شده است.

ایجاد تحول در منابع درآمدی کلانشهرهای کشور اصلی‌ترین رسالت مدیران شهرهاست؛ متأسفانه بیش از نیمی از هزینه‌های بودجه از محل فروش ذخایر زیرزمینی (نفت و گاز) تأمین می‌شود و بخش اصلی فعالیت‌های شهرداری و هزینه‌های خدمات شهری نیز با فروش فضاهای شهری و منابع تجدیدناپذیر مهیا می‌شود؛ در این راستا توسعه اختیارات قانونی شوراها برای اخذ و هزینه کرد مالیات و عوارض فعالیت‌های اقتصادی محدوده شهرها و تغییر نگرش شهرداری در جهت صیانت از ضوابط شهرسازی اولویتی است که مدیریت کنونی شهر و نسل‌های آینده باید به آن توجهی ویژه داشته باشند.

سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، در این باره‌ به خبرنگار تسنیم،‌گفت: یکی از نقاط قابل توجه، توجه به نقش اقتصاد خرد در زندگی شهروندان است. شهرداری‌ها با ایفای نقش مثبت در تأمین نیازهای روزمره مردم و توسعه مراکزی همچون فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه و تره‌بار، می‌توانند زندگی معیشتی شهروندان را بهبود بخشند.

وی ادامه داد: آنچه جوهره اقتصاد شهروندی را نشان می‌دهد مشارکت شهروندان در اداره امور شهر است و اساس ماجرا این است که شهروندان در شکل‌دهی به شهر و سیاستگذاری آن حرف بیشتری را بزنند و نقش‌آفرینی بهتری داشته باشند. در مورد منافع مشارکت شهروندان در اداره شهر بسیار گفته شده و تقریبا تردیدی در آن وجود ندارد، اما آنچه محل بحث است سازوکار این مشارکت و مدل بکارگیری شهروندان است. یکی از بسترهای مهمی که می‌توان مشارکت شهروندی را توسط آن عینیت بخشید بستر دیجیتال و تکنولوژی است که امروزه در قالب پارادایم شهر هوشمند پیگیری و تئوریزه می‌شود.

طباطبایی مزدآبادی تصریح کرد: بنابراین باید گفت که شهر هوشمند نیازمند الزاماتی است که در این برهه از زمان که تمام دنیا با پاندمی کرونا اقتصاد خود را هماهنگ کرده است از چه زیرساخت‌هایی برای ایجاد یک شهر تاب‌آور در برابر بلایا می‌توان استفاده کرد و شهر را تبدیل به شهری هوشمند در برابر بلایا ساخت و شهروندان را نیز شهروندانی هوشمند بار آورد. اما باید گفت که تا‌ب‌آوری یک مفهوم چند وجهی است و به این معنی نیست که فقط در برابر عوارض و بلایا تاب‌آور باشیم بلکه حتی ابعاد روانشناختی، جامعه‌شناختی و اقتصادی را در بر می‌گیرد.

وی ادامه داد: به زبان ساده باید گفت تا‌ب‌آوری ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس و فاجعه است، می‌توانیم این طور تعریف کنیم که تا‌ب‌آوری ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه دادن در تأمین خویشتن است. این ظرفیت می‌تواند روی ناگواری‌های انسان‌ها پوشش گذارد و ظرفیت بازگشت به جامعه را در آن فراهم سازد.

وی گفت: بنابراین تاب‌آوری شهری یعنی بشر بتواند زندگی جدیدش را در قالب سبک شیوه جدید زندگی پیدا کند, تا‌ب‌آوری شهری مفهوم جدیدی است. چگونه می‌توان در برنامه‌ریزی‌های شهری همان شهرها را به‌گونه‌ای آماده کرد که آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند؟ تا‌ب‌آوری را می‌توان با شهر هوشمند پیوند داد در ایران نیز گام‌های اولیه برداشته شده و می‌توان با شهر هوشمند تاب‌آوری شهری را در برابر کرونا ویروس و مسائلی همچون بلایای طبیعی بالا برد.

دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران گفت: بحث دیگری که می توان در مورد آن صحبت کرد صرفه‌جویی در بخش انرژی‌ها است اگر در انرژی صرفه جویی شود می‌توان هزینه‌های آن را برای زیر ساخت‌های شهر هوشمند آماده کرد و از این طریق هم در برابر پاندمی می‌توان بیمه شد و هم در برابر بلای طبیعی.

وی ادامه داد: مؤلفه دیگر بخش ساخت‌وسازهای هوشمند است که کشور در این زمینه هنوز به خودکفایی نرسیده و وابسته است که می‌توان از آن به بحث جابجایی‌های هوشمند اشاره کرد؛ همین که در حال حاضر سیستم‌های اینترنتی را فعال می‌کنیم بسیار عالی و از ویژگی‌های شهر هوشمند است که دیگر نیازی به مراجعه به بیرون از خانه نباشد و در واقع بسیاری از کارها را بتوان به صورت مجازی انجام داد.

وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگر معرفی ساختارها است؛ اینکه ما چگونه زیرساخت‌هایی را از جاده‌ها گرفته تا انرژی و اینترنت پرسرعت تأمین کنیم؛ در این حوزه هم تکنولوژی هوشمند مطرح است که باز هم کشور در این زمینه عقب است، مانند آموزش مجازی که بیشتر شهروندان مانند اساتید و معلمان در برابر آن مقاومت می‌کردند البته به تدریج، دانشجویان، اساتید، دانش‌آموزان و  معلمان نیز توانستند با آن هماهنگ شود.

طباطبایی‌مزدآبادی در ادامه گفت: بحث دیگر مراقبت‌های بهداشتی هوشمند است؛ پایش تربیت بدنی در حوزه مشاوره و روان‌شناختی در حوزه بهداشت و درمان به این معنا که کارنامه کامل بهداشتی را برای ساکنان سرزمین بتوان ایجاد کرد، بدانیم چه درصدی بیماری‌های زمینه‌ای دارند و چگونه باید تحت پوشش قرار بگیرند، چند درصد از این شهروندان در سنین کهنسالی و چند درصد از آنها جوان و کودک هستند.

وی اظهار کرد: متاسفانه آمار‌های ما آمارهای دقیقی نیست و باید در حوزه آماری دقت بیشتری صورت گیرد و در نهایت شهروند هوشمند یعنی شهروندی که با تمام قابلیت‌های دنیای مجازی آشنا باشد و قابلیت‌ها را بتواند درک کند و به تعامل بالایی برسد. اگر از ویژگی‌های شهر هوشمند تنها به 5 ویژگی دست یابیم می‌توان گفت که شهروندان نیز هوشمند هستند.

وی افزود: در ادامه باید بگویم که اگر آمارهای 6 کشور اسپانیا، ایران، فرانسه، بلژیک، ایتالیا و آلمان را نگاه کنید، پیک کرونا در همه کشورها در ماه مارس سال 2021 بالا بوده سپس در آن کشورها پایین آمده ولی در ایران در سال جاری باز بالا رفته است.

دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران گفت: آمار دیگری نشان می‌‎دهد که این وضعیت مربوط به کاهش ورود گردشگران به کشورهاست؛ در اروپا 66 درصد، در آسیا 72 درصد، در خاورمیانه 57 درصد، در آفریقا 57 درصد، در آمریکا 55 درصد و در کل جهان 65 درصد کاهش ورود گردشگر وجود داشته است بنابراین می‌توان گفت که در حوزه اقتصاد شهروندی یکی دیگر از مسائل ضربه زننده به اقتصاد شهر عدم حضور گردشگر به شهرهاست که خود ضربه اقتصادی جبران ناپذیری را به جامعه تحمیل کرده است. 

وی خاطرنشان کرد: مشارکت شهروندی در همه حوزه‌های شهری امروزه با کمک فناوری حاصل شده و امکان و تعدد راه‌های دسترسی به آمار و اطلاعات، شفافیت اطلاعاتی و در اختیار قرار دادن اطلاعات کاربردی و مفید و قابل فهم و قابل اعتماد ازجمله مسیرهای تشویق مشارکت شهروندان در بستر تکنولوژیک است. امروزه فناوری‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌ها مسیرهای تکنوکراتیک را کاهش داده و به شهروندان امکان می‌دهند مسائل و مشکلات شهری را گزارش کنند، آنها می‌توانند از همین طریق آموزش‌های شهروندی لازم را دریافت کنند.

طباطبایی‌مزدآبادی اظهار کرد: مشارکت از رهیافت سنتی فاصله گرفته و به کمک پلتفرم تکنولوژی حالتی عینی‌تر به‌خود گرفته، پس زمانی‌که در شهر صحبت از اقتصاد شهروندی به‌میان می‌آید بدون‌تردید یک روش آن تقویت بسترهای فناورانه شهر است، اما در این زمینه هنوز در بسیاری از شهرهای کشور ابهاماتی وجود دارد، ضمن اینکه بسترسازی شهر هوشمند بسیار هزینه‌بر است.

وی ادامه داد: بسیاری از تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان شهری کماکان به اطمینان کافی برای استفاده از نظرات شهروندان و بکارگیری آن نرسیده‌اند، در نتیجه یکی از پیش‌زمینه‌ها و مفروضه‌های اقتصاد شهروندی در فضای شهری، تغییر ذهنیت سنتی مدیران شهری و باور به نقش و اهمیت فناوری است. چنانچه مدیران شهری به چنین باوری برسند خود زمینه‌های گفت‌وگوی آنلاین شهروندان و متخصصان شهری درباره موضوعات مختلف را فراهم خواهند کرد و از طریق اجماع‌سازی پیرامون موضوعات، به برنامه‌ریزی و سیاست‌های عملی مشروعیت و اعتبار می‌بخشند.

وی گفت: در خاتمه به مدیران شهری توصیه می شود که برای مشارکت شهروندان در شهر تا رسیدن به اقتصاد شهروندی خود شهروندان را درگیر مسئله کنند و از آنها کمک بگیرند ضمن اینکه مسائلی در دید شهروندان است که آن مسائل ممکن است از دید مدیران شهری پنهان مانده باشد بنابراین به مشارکت گذاشتن طرح‌ها و ایده‌ها با شهروندان، خود می‌تواند راهکاری برای رسیدن به یک اقتصاد شهروندی مطلوب باشد.

منبع: خبرگزاری تسنیم